AVONTUURLIJK TUINIEREN * Tuinieren in de stad, dat is soms een uitdaging. Vaak heb je als stadsbewoner maar weinig ruimte tot je beschikking. Hier wat tips om toch te kunnen tuinieren op snippertjes grond hier en daar. Dat gedaan? Tijd om op grotere schaal te gaan opereren, door een communitygarden te starten of de gemeente achter de broek te zitten.
Leg een geveltuin aan
Heb je weinig tuin? Of gewoon zin in een project? Leg een geveltuin of pottentuin aan. Je legt een stukje natuur aan, en dan kom je vrolijker thuis, want je huis en straat ziet er fleuriger uit. Bovendien: door tegels weg te halen en planten neer te zetten, kan regenwater beter de grond intrekken en koelt je huis & straat af. Verder geeft het aanleggen en onderhouden ervan geeft je sociale contacten in de straat een boost, want je maakt eens vaker een praatje en wisselt wellicht zelfs zaden, planten en tips uit.
In de straatjes van binnensteden als Amsterdam kun je mooi inspiratie opdoen voor gevel- en stoeptuinen. In de stegen rondom de Nes (achter het Rokin), in en rond de Jordaan, maar ook in Amsterdam Oost rondom het Muiderpoortstation en in de buurt bij Artis tref je prachtige voorbeelden.
In Rotterdam zijn ze bezig met 1000 geveltuinen voor 1 september 2020, op initiatief van twee jonge ondernemers in Rotterdam. Inmiddels hebben al tientallen Rotterdammers de tegels uit de stoep voor hun huis of kantoorpand gelicht en er planten neergezet.
Dus woon je in Rotterdam, en heb je een kale stoep, pak dan nu een schroevendraaier om die eerste tegel eruit te wippen en een begin te maken met een groenere, gezelligere en blijere omgeving, direct bij je eigen voordeur.
Maar ook als je niet in Rotterdam woont kan dat natuurlijk. Check even de regels van je gemeente hoeveel tegels je eruit mag halen. Je kunt ook potten neerzetten.
Zorg voor meer bomen
Bomen zorgen voor een betere luchtkwaliteit. Ze geven via hun bladeren zuurstof af, die wij kunnen inademen, en nemen schadelijke CO2 (koolstofdioxide) op en zuiveren zo de lucht. Ook kunnen bomen (net als hoge struiken) geluidsoverlast van bijvoorbeeld een drukke weg dimmen.
Bomen zijn verder ideaal als natuurlijke parasol. Tijdens de laatste hittegolf zat ik midden in Utrecht voor een werkopdracht. Wat een geluk dat er tegenover de snikhete binnenlocatie waar we werkten, een boom met twee bankjes stond, waar we in de koelte ons lunchbroodje konden eten. Later liep ik door de stad en waar zat iedereen? In het park, onder de bomen. Bomen zijn zó belangrijk, overal, maar zeker in een versteende omgeving, en zeker als het kneiterheet is.
Wil je weten welke boom het beste past in jouw straat om te koelen, of welke bomen goed tegen droogte kunnen? Lees dan dit artikel op de website Stadszaken.
Nog een reden om een boom te planten: het is een markante blikvanger, die elk seizoen een ander aanzicht heeft, en je zo ook de seizoenen beter laat ervaren.
Deze foto is genomen in de buurt van het Wilhelminapark te Utrecht.
Beplant de boomspiegels in je straat
Een boomspiegel is de ruimte rond een boomstam. Vaak in de stad nogal kaal en treurig. Daar kun je wat aan doen door er compostaarde storten, (vaak voordelig via je gemeente te krijgen) en er wat te zaaien of planten. Gewoon mee experimenteren.
Links: korenbloemen, rechts: goudsbloemen.
Vergroen je platte dak of balkon
Bij een hittegolf bellen mensen massaal naar woningcorporaties over te warme woningen. Platte daken bekleed met zwart bitumen worden namelijk wel 80 graden op een warme zomerdag.
Als je daar met een bepaald systeem water opvangt en specifieke planten op zet, daalt de temperatuur met tientallen graden en is de woning eronder meteen echt stukken koeler. De airco kan dan uit. In Amsterdam wordt ermee geëxperimenteerd.
Een plat dak kun je ook zelf vergroenen met sedum of huislook, dat zijn vetplanten. Er zijn complete matten verkrijgbaar. Die rol je zo uit. Er komen mooie bloemetjes aan waar bijen en vlinders dol op zijn.
Links: de chef van het restaurant in het Barbizon-hotel in zijn kruidentuin op het dak.
Midden: woonbootdak met sedum.
Rechts: ‘blauwgroen’ dak in Amsterdam, een experiment om te onderzoeken hoe groene daken vocht en temperatuur kunnen reguleren in de stad.
Plaats een bak of container
Is de grond dubieus of kun je er gewoonweg geen hele betontegel uitslopen? Zet dan een bak neer, vul met puin en compost en ga los met zaaien en planten.
Help de mus met nestelen
Overal ter wereld is het aantal huismussen in de steden alarmerend gedaald. Hoe kan dit? Wetenschappers denken dat het ligt aan drie dingen.
- Milieuvervuiling.
- Voedselgebrek, er zijn steeds minder insecten en larven voor de jonge mussen te vinden.
- Gebrek aan goede nestelplekken.
Mussen bouwen hun nest graag dicht bij elkaar in de buurt, onder balken van overhangende daken, in hoeken en gaten van muren en in heggen en struiken. Dat soort plekken zijn in de huidige steden steeds minder te vinden. Terwijl in een gunstige omgeving met genoeg voedsel en nestplekken, huismussen soms wel vier legsels per jaar kunnen leggen.
Dit kun je doen:
- Rijtje nestkastjes (opening 35 mm) voor mussen ophangen, bij voorkeur tegen een gebouw en hoger dan twee meter.
- Verder: voedsel aanbieden door veel variatie aan planten en struiken in je tuin waar weer insecten op afkomen, maar ook besjes en zaden aan groeien.
- Zorgen dat de gemeente wat minder vaak bermen en plantsoenen ijn de buurt maait, zodat er meer bloei komt, wat beestjes aantrekt = is mussenvoer.
3 nestkasten voor mussen én een sedumdak.
Koester spontane groeiers
Tijdens de corona-lockdown ontstonden er allerlei bewegingingen, onder andere het uit het buitenland overgewaaide initiatief #stoepplantjes. Mensen krijtten plantnamen bij spontane groeiers tussen de tegels, om voorbijgangers erop attent te maken en hen wat te leren over de flora in hun buurt. Ook al is deze rage weer wat overgewaaid: kijk eens wat vaker naar het moois tussen de voegen, en waardeer deze cadeautjes van moeder natuur.
Ga vrijwilligen in een gemeenschappelijke tuin
Kijk eens of er in je buurt of stad een gemeenschappelijke tuin is, soms vind je ze ook bij een zorginstelling of zorgboerderij. Vaak kun je er een dag per week – of zo vaak je wilt – meehelpen. Dat is gezellig, je leert er wat en je zit heerlijk met de handen in de aarde.
Geen tuin in de buurt? Zet er zelf een op!
Belangrijk voor de lange termijn bij een buurt- en communitygarden is dat er een aantal mensen georganiseerde verantwoordelijkheid draagt voor de tuin.
Word politiek actief en spoor de gemeente aan te vergroenen
In Arnhem zijn ze al een eind op weg om te vergroenen, de gemeente heeft er een uitgebreid langetermijnbeleid voor gemaakt. Breda heeft de ambitie om in 2030 de eerste Europese stad te zijn die in een groot groen park ligt.
Spoor ook jouw gemeente aan de uitdaging aan te gaan te vergroenen. Dat kan door te kiezen voor natuurinclusief bouwen, of bestaande bebouwing aan te passen. Dan kun je ook in de stad de natuur een plek bieden.
Het helpt als gemeenten, bouwbedrijven en projectontwikkelaars en bewoners met elkaar in gesprek gaan over de inrichting van tuinen en het openbaar groen, zodat goede ecologische verbindingszones ontstaan. Kunnen er bijvoorbeeld struiken worden aangeplant langs een straat tussen twee stadsparken, die weer in verbinding staan met een bos, landbouwgrond of een schooltuin? Hoe kunnen bermen, groenstroken, kanalen, vaarten en slootjes een goede ecologische verbinding vormen, die weer raken aan jouw groene knooppunt en dat van de buren?
Bespreekpunten kunnen zijn:
- Meer neststenen, nestdakpannen en nestkasten voor o.a. gierzwaluwen, metselbijen, mussen en vleermuizen.
- Rekken en geveloplossingen voor klimplanten.
- Halfopen bestrating (of het teveel aan bestrating eruit).
- Diervriendelijke straatverlichting voor trekvogels, nachtvlinders en vleermuizen.
- Natuurlijke inrichting van het openbaar groen en wegbermen.
- Aansluiten groenstroken op buitengebieden, zodat dieren zich beter kunnen verplaatsen.
Kijk ook op deze sites: www.checklistgroenbouwen.nl en www.bouwnatuurinclusief.nl
Ga op stadssafari
In de stad zit genoeg leven. Kijk eens naar de film De Wilde Stad. Zelfs bosuilen en vossen zitten in steden verscholen, dus wie weet wat je treft als je gerichter kijkt en zoekt…