Eetbare bloemen uit eigen tuin of buurt

EETBARE TUIN * Bloemen en hun blaadjes kunnen een gerecht een feestelijk, fruitig, frivool tintje geven. Soms is één subtiel bloempje al genoeg voor een wow-effect. Ook zijn er bloemen die een ware smaakexplosie veroorzaken, of die een fleurige ‘mini-wrap’ zijn. Welke eetbare bloemen blijk jij al in je tuin te hebben staan? Het zijn er namelijk meer dan je denkt en sommige soorten kun je vanaf maart al plukken.

Ik maakte jaren geleden kennis met eetbare bloemen tijdens een diner bij de kok van De Kas in Amsterdam. Die strooide viooltjes en goudsbloemblaadjes over de gerechten.

Vorig jaar zette ik voor eetbare-bloemenkwekerij Verhoeven een site op voor hun nieuwe merk Tasty Blooms, met een breed assortiment eetbare bio-bloemen, inspiratie met mooie beelden en recepten, en kennis over allerlei verschillende soorten bloemen. Ik ging eerder al eens mee met een tour van profwildplukster Elsje Bruijnesteijn en herborist Anne van der Linden en momenteel volg ik een online kruidencursus bij Patty Vegt van Casa Natura. Zo leer ik steeds bij over planten die eetbaar zijn, zowel onkruid als gewone tuinplanten. Voor het boek Avontuurlijk Tuinieren deden co-auteur Nienke en ik ook wat wat eetbare bloemsuggesties. Zelf experimenteer ik met wat ik tegenkom, in mijn tuin, of online.

In dit overzicht deel ik wat van mijn eigen ervaringen en geef ik een lijstje tips over boeken en goede links. Let op: ik ben zelf van de eenvoudige toepassingen, want ik ben niet zo’n enorme kokkie. Ik houd wel van in de keuken staan, maar niet te lang…

Voor je begint aan eetbare bloemen

Eet bloemen alleen als ze van een biologische plant komen, of al een aantal jaren in je tuin staan en dus gifvrij zijn (ervan uitgaande dat je gifvrij tuiniert) en als ze niet aan een drukke weg hebben gestaan.

Tere bloemen kun je beter mild of niet wassen. Schud of blaas ze wel direct na het plukken één voor één uit, want er schuilt misschien nog een torretje, spinnetje, rupsje of mier in de kelk.

Over het algemeen geldt: haal het groene kroontje van de bloem voor je ‘m gebruikt.

Zo gebruik je eetbare bloemen

1. Bonte azijn van bieslookbloemen of klaproosblad

Verschillende Instagrammers zag ik ineens bieslookazijn maken. Megasimpel: je knipt de lila bloemen van de steeltjes, en stopt ze in een potje, tot dat vol zit (je hoeft ze niet aan te drukken). Vervolgens vul je het potje af met witte natuurazijn. Na een paar dagen zie je de azijn al paars kleuren. De azijn staat mooi op tafel, is een bijzonder cadeautje en: smaakt heerlijk naar ui. De ingemaakte bieslookbloemen kun je later gebruiken voor het op smaak brengen van een kruidenboter, humus, tapenade of kruidenkaas.

Een knalrode azijn maak je door klaprozenblaadjes in een potje azijn te stoppen. Spektakel!

2. Geurige dranken met vlierbloesem

Van de bloemen van vlier kun je een limonadesiroop maken. Recepten zijn alom te vinden op internet. In het Engels zoek je op Elder Flower Cordial.

De bloemen zijn ook te drogen om er een zoete thee van te maken. Daarvoor droog ik de schermen een week op een theedoek, waar ik ze netjes op uitstal. Je kunt ook de schermen overeen draad hangen en ze op die manier drogen.

3. Paardenbloemjam en -kappertjes

In ons gazon groeien er vanaf maart plenty, en dus is het ook niet erg om er flink wat van te plukken.

De simpelste manier om paardenboemen te gebruiken is de gele blaadjes voorzichtig lostrekken en ze te strooien over salade of belegd broodje.

Van paardenbloemen kun je een honingkleurige gelei maken die goed staat op de Paastafel. Lees mijn recept hier.

Van de bloemen die nog in de knop zitten, kun je kappertjes maken. Daarvoor pluk je een kommetje vol. Je was ze en bestrooit ze met zout, dat je een paar uur laat intrekken. Dan zet je de knoppen op in een beetje water en dat breng je aan de kook. Zodra het kookt, kun je afgieten. Zet de kappertjes op natuurazijn met kruiden zoals anijszaad, mosterdzaad, rozemarijnnaalden, steranijs of peperbolletjes. Laat dat een paar weken tot maanden goed intrekken.

4. Oostindische Kers: pikante snack uit ‘t vuistje

Als ik in de tuin loop, pluk ik wel eens een bloem om zo op te eten: dat is echt een pikante bite!

Verder zijn deze bloemen supervrolijk op een groene salade of een broodje. Wil je een grappige amuse serveren, dan kun je de bloemen vullen met een beetje kruidenkaas of met zelfgemaakte kikkererwtenhumus

Recept gevulde Oost-Indische Kers: kikkererwten uit pot/blik enigszins laten uitlekken (beetje vocht mag blijven hangen), pureren met een smakelijke (virgine) olijfolie en op smaak brengen met peper en zout en eventueel nog kruiden of sambal. Het blad van de plant is trouwens ook eetbaar, en pittig.

5. Strooi- en decoratiebloemen in drie seizoenen

Bijna het hele jaar door kun je bloemen plukken om gerechten mee te versieren. Zowel in hun geheel op taarten, cakes, koekjes en toetjes, als door de blaadjes als ‘sprinkles’ te gebruiken over hummus, kruidenkaas, pesto of tapenade, maar uiteraard ook over zoete gerechten.

Voorjaar

• forsythia
• hondsdraf
• madeliefjes
• koolzaadbloemen
• viooltje (paarse: maarts viooltje en bosviooltje)
• pinksterbloem

Zomer

• rucola
• juffertje-in-het-groen
• komkommerkruid
• goudsbloem
• roos
• klaver
• flox
• afrikaantje
• bergamot
• korenbloem
• viooltje (driekleurig)
• allerlei kruidenbloesem: ook te gebruiken als ‘sprinkles’

Najaar

In de zomer begint het al, maar ook in oktober en soms zelfs november bloeien dahlia en aster.

Recept uit het boek Blüten-genuss voor labneh, een Libanese hangop die je maakt van Griekse yoghurt: laat een liter yoghurt 24 uur uitlekken in een schone theedoek (schep de yoghurt in het midden, knoop de doek tot een bolletje en hang ‘m aan de keukenkraan). Het dikke spul kun je daarna naar eigen gevoel op smaak brengen met kruiden/specerijen, nootjes en/of olie en vervolgens versieren met strooibloem(blaadjes).

6. Malva: roze wraps

Malvabloemen staan vrolijk op een salade, feestelijk op een taart. Ook bruikbaar als mini-wrap door te vullen met kwark of mascarpone met jam of honing. De bloemen zijn ook te drogen om een kruidentheemengsel een tintje te geven (zie: thee).

Overigens: stokrozen behoren ook tot de malvafamilie,die bloemen zijn op dezelfde manier te gebruiken.

7. Bloemen om te drogen voor thee

Sommige bloesem en bloemen kun je drogen voor kruidenthee. Ik droog ze aan de lucht, sommige mensen gebruiken een elektrische kruidendroger.

• malva
• boerenjasmijn
• meidoorn
• goudsbloem
• kamille
• vlier (liefst alleen bloemetjes – takjes zijn licht giftig)
• bloesem van vrouwenmantel
• dropplant

Ik gebruik de paarse malva en oranje goudsbloem en soms rozenblaadjes om mijn theemengsels met citroenverbena en citroenmelisse en munt een kleurtje te geven.

Tip: kruidige thee als van kamille of dropplant, kun je ook laten afkoelen en als icetea of gewoon koel drankje drinken.

8. Nog uit te proberen: camelia, tulp en courgettebloem, en meer…

Camelia’s inmiddels uitgeprobeerd: niet te pruimen, vond ze echt héél vies. Tulp geprobeerd: in reepjes geknipt met de kruidenschaar als confetti gebruikt over een salade, stond leuk en de smaak is mild en zacht. Dit jaar wil ik een courgetteplant louter en alleen voor de bloemen planten en… ga ik dahliaknollen eten…

Ik heb allerlei receptenboeken verzameld om verder te gaan experimenteren:

Boeken over eetbare bloemen

Van Anna Koster ontving ik haar boek Bloemen met Smaak, toen ze lucht kreeg van dit blogartikel. Anna raakte 30 jaar geleden verslingerd aan eetbare bloemen tijdens een diner in Japan. Inmiddels is ze zelf een echte eetbare-bloemenkenner, maar laat ze in haar boek ook talloze collega-connaisseurs aan het woord. Aan de hand van die interviews word je meegenomen langs een kleurige parade van bloemen en daarvan te bereiden lekkernijen.

Dit boek is écht een must voor iedere (thuis)kok die aan de slag wil met bloemen in bijzondere gerechten. Ik heb er zelf veel originele recepten uit opgedaan (het zit nu vol plakbriefjes) die ik komend bloemseizoen zeker ga proberen, zoals:

• snert met dwergkweebloemen
• gesuikerde viooltjes
• chocoladebonbons met madeliefjes
• thee en soep van witte dovenetel
• gevulde tulpenbladeren
• rozenwater en zinniawater
• flowerpowerbites en flowerpowerlollies
• vijgenspiesjes met hostabloemen

Andere titels met eetbare bloemrecepten:

• Blüten-genuss für Tafel und Teller is een Duitstalig boek van Anja Klein die ik op Instagram volg (@DerKleineHorrorgarten). Haar boek geeft decoratie- en culitips met de eetbare bloemen camelia, viooltje, tulp, magnolia, afrikaantje, roos, goudsbloem, bloemen van kruiden, asters en dahlia
• De Wilde Kalender van Elsje Bruijnesteijn
• De Smaak van Wildplukken van David Hamilton
• Plukalmanak van Claus Meyer
• Een Kleine Eetbare Tuin van Madelon Oostwoud
• Voedselbos van Madelon Oostwoud

Recepten, ideeën, tips

• Op www.tastyblooms.nl (biologische kwekerij van eetbare bloemen) vind je veel informatie en inspiratie en een blog met recepten.
• @MevrouwOnkruid (Maaike Pfann) toont op Instagram haar tuin vol eetbare en nuttige bloemen, waar ze van alles mee maakt.
• In de Facebook-groep ‘Bereidingen met kruiden, wildpluk en hoe natuurlijk en authentiek genieten’ tref je veel mensen met goede kennis.
• Pesto maken van onkruid
• Heb je zelf wat geprobeerd, laat het me dan weten en stuur je recept met foto van het gerecht.
• Meer weten over wildplukken: eén van mijn meest geraadpleegde blogs is deze met een overzicht van wildplukwandelingen door heel Nederland
• Elke dag in april at ik onkruid! Lees hier mijn bevindingen en recepten