Zilte groente is sowieso heerlijk. Maar… het is ook noodzaak dat je het leert waarderen. Want in ons land, maar ook in andere landen, neemt de verzilting van de grond toe, dus ook van landbouwgrond. Op Texel telen en testen ze daarom allerlei groentensoorten die op zoute grond goed groeien. Ik kreeg een testkit met zeevenkel, ijskruid en oesterblad en proefde…
Verzilting is een van de grotere bedreigingen voor de landbouw, wereldwijd. Van alle beschikbare teeltgrond is inmiddels een stuk land ter grootte van Frankrijk al ‘geïnfecteerd’ met zout. Dagelijks komt daar 2000 hectare bij. Deze ontwikkeling is desastreus voor de gewassen die boeren en burgers nu telen: uiteindelijk kunnen niet veel planten tegen de veranderende bodemsamenstelling, gaat er landbouwgrond verloren en dreigt er voedseltekort.
Hoe komt dat zoute water in de grond?
In de lager gelegen delen van een land komt veelal brak grondwater aan het oppervlak: brakke kwel. Die kwel sijpelt via de bodem in het grond- en oppervlaktewater. Zo krijgen bodem, grondwater en oppervlaktewater een hoger zoutgehalte.
De klimaatverandering zal de zeespiegel doen stijgen. In combinatie met het verder inklinken van de bodem komt er meer druk vanaf de zee op het grondwater. Daardoor versnelt het verzilingsproces zich in de kuststreken.
In Nederland zie je verder ook nog dat landinwaarts verzilting voorkomt in diepe polders en droogmakerijen. Door de eeuwenlange bodemdaling komt het zoute grondwater uit diepere lagen als kwel aan het oppervlaktewater. Dit zorgt voor de verzilting van het regionale watersysteem.
(bron: helpdeskwater.nl)
Teel dus zilte groente
Hoe kun je op die door zout aangetaste grond nog landbouw bedrijven? Omdenken – of eigenlijk: logisch denken – blijkt ook hier tot een oplossing te leiden.
Verzilte landbouwgrond gaat niet verloren, als je er maar gewassen op zet die daar tegen kunnen.
Al meer dan tien jaar worden er allerlei onderzoeken en tests gedaan om te kijken welke planten prima gedijen in aarde met een hoog concentraat aan zout, en hoe je dat soort landbouw aanpakt, want dat vergt natuurlijk allerlei aanpassingen. Ook is het belangrijk te weten: in welke mate kan een plant overleven op zilte grond. En als hij overleeft, welke invloed heeft dat op de eigenschappen als smaak, uiterlijk, ziektegevoeligheid, bemestingsbehoefte, oogstbaarheid, houdbaarheid, interessante inhoudsstoffen voor medisch gebruik of cosmetica etc.
Er zijn bijvoorbeeld tests gedaan met aardbeien en die blijken bijvoorbeeld goed te smaken. In Pakistan konden op succesvolle wijze aardappels worden verbouwd. Ook op Texel is men actief met testen en telen: om Nederland vast te laten proeven van een nieuw soort groente. Want we kunnen maar beter gaan wennen aan deze smaken.
Proefpakket zilte groente
Omdat ik een compositiefoto (faltlay) ging maken voor mijn opdrachtgever (ministerie LNV) kreeg ik een proefpakket toegestuurd. Na het maken van de foto ben ik gaan experimenteren met deze voor mij onbekende groenten en een van de recepten van de website, plus wat eigen ideeën.
Wat zat er o.a. in mijn pakket:
- Oesterblad (Mertensia maritima) > zilvergrijze blaadjes met een knapperige, zilte smaak en schijnbaar ook eetbare blauwpaarse bloemen.
- Zeevenkel (Crithmum maritimum) > heeft een aspergeachtige smaak. Dit stevige spul dat ook wel op rozemarijn lijkt kun je goed roerbakken.
- Zeebanaan > lichte, zilte en heerlijk knapperig én sappig spul. Je haalt de bolle stengeltjess van de steel en kunt ze roerbakken of rauw eten. Ik pleit voor het laatste want ik hou van de pure vorm.
- IJskruid (Mesembryanthemum crystallinum) > wow… wat een megabijzondere eetbare plant: met een soort blaasvormige druppels op de steel, ogend als gestold water, die het eten ervan heel knapperig maken. Een textuursensatie!
- Zeekraal (Salicornia) kleine knapperige smaakvolle stengeltjes vol vezels.
Recepten met zilte groente
Alle zilte zeegroenten kun je voor verwerking het beste even afspoelen met koud water om zandkorrels te verwijderen.
De groenten zijn rijk aan mineralen, vitaminen en vaak ook voedingsvezels.
Ik gebruikte de zeebanaan, zeevenkel en ijskruid in plaats van de genoemde lamsoor in een pastagerecht dat ik baseerde op dit recept NB: ik heb de groente niet gewokt maar rauw gebruikt en dat had als resultaat een frisse en knapperige bite. Je kunt er nog duurzaam gevangen zalmsnippers aan toevoegen als extraatje.
Verder maakte ik – gebaseerd op wat gezond verstand – een vegan en vega kruidenboter:
Wat ik van zilte groente vind
Al met al ben ik erg enthouasiast over zilte groente. Ik vind ze vooral in de rauwe verwerking lekker, omdat ze stuk voor stuk een bepaalde structuur hebben, die naar mijn idee onbewerkt het lekkerst blijft. Tot nu toe zijn bij bepaalde supermarkten vooral lamsoor en zeekraal te krijgen, maar daar mogen de andere groenten van mij gauw aan toegevoegd worden. Recepten zijn dan wel fijn om te hebben, dus daar kan wellicht nog verdere aandacht aan worden besteed. Veel recepten zijn gebaseerd op een logische combi met vis, maar ook voor mensen die geen dierlijke producten eten (vegans) is het interessant te kijken naar bijzondere combinatiemogelijkheden.
Wil je meer weten over de zilte groente op Texel?
Op Texel verbouwen ze ook nog lamsoor, zeekoolstengels, zeekoolspruiten, strandbiet (soort snijbiet), tomaten en zilte biologische aardappelen. Ze experimenteren verder met zeewiermayonaise, zeewierketchup, zeewiermosterd, zeewierzout.