Red de aarde, eet zeewier

WEET WAT JE EET * Zeewier blijkt supergezond. En het is lekker: het heeft de vijfde smaak: umami. Het is dus een fantastische aanvulling op ons menu. Bovendien groeit het razendsnel, dus kan het een redmiddel zijn om alle mensen te voeden. Bestel dus eens een zeewierburger.

Om zeewier te verbouwen is geen land of mest nodig. Ook heb je geen extra water nodig, want het groeit in zee. De teelt van zeewier past in de nieuwe visie op kringlooplandbouw, omdat het ‘meegaat met de natuur’ en bovendien een goed voedingsalternatief is voor mens en dier.

Voor het Ministerie van Landbouw fotografeerde ik een heleboel wieren van de ‘proefakkers’ Stichting Noordzeeboerderij die zich sinds 2014 richt op onderzoek en kennisvergaring. Deze stichting heeft vele leden die belang hebben bij de uitkomsten van het onderzoek, van commerciële bedrijven tot natuurorganisaties. Zij willen bijvoorbeeld weten of zeewierteelt economisch levensvatbaar is, maar ook of zeewier kan dienen als voer voor melkvee. Het hogere doel is om als Nederland de beste zeewierproducent te worden. Daarnaast is het nog interessant dat een zeewierboerderij ook de natuur ondersteunt. De onderzoekers hopen dat rond de ankers op de zeebodem een soort rif ontstaat, die als kraamkamer kan dienen voor jonge vissen, kreeften en krabbenlarfjes.

Zeewier groeit snel en makkelijk in alle zeeën. En met voor driekwart zee op onze aardbol, zitten zeewierkwekers elkaar niet snel in de weg. Bijkomend voordeel: bijna alle landen staan in direct contact met de zee, dus je hebt ook geen hoge CO2-footprint door lange-afstandtransporten. Het is een waardevol voedingsmiddel dat vele monden kan voeden.

Nadat ik al die trossen en vellen had gefotografeerd, was ik gefascineerd. Ik dook eens verder in dat zeewier. Het blijkt een superveelzijdige zoutwaterplant. Het is lekker en ultragezond. Niet alleen als vis- of veevoer, maar ook voor de mens. En het groeit snel, en we hebben op aarde (steeds meer) zout water te over.

Wat is zeewier?

Zeewieren zijn macrofytische zee-algen die in alle zeeën en oceanen voorkomen. Het zijn plantachtige organismen. Ze zijn echter vrijwel niet aan landplanten verwant. Bijzonder!

Ze bestaan uit vertakt loof, ofwel de thallus: een soort stengel en blad. Meestal is er een wortelachtig aanhechtingsorgaan dat schijfvormig, vertakkend of klauwachtig is. Dat kan hechten aan een harde ondergrond zoals rotsen of koraal. Sommige zeewieren hechten niet, maar drijven als een soort ‘los blad’ vrij in de zee.

Wat kenmerkt zeewier?

Het is extreem sterk en stressbestendig. Zeewieren verdragen de voortdurende schokken van de golven, doordringende zonnestralen, of de blootstelling aan lucht bij laag water. Ze kunnenop de ruigste en turbulentste kustlijnen.
Het neemt sneller en beter CO2 op dan landplanten. Het haalt voedingsstoffen uit zeewater door ze direct in de celwand te absorberen, in plaats van dat met een wortelsysteem te doen zoals een landplant.
Zeewieren zijn de flexibelste, veerkrachtigste en vruchtbaarste plantachtigen op aarde.
Ze zitten bomvol gezonde stoffen voor ‘mensenvoedsel’
Ze leven slechts één of twee jaar.
Ze vermenigvuldigen ze zich door middel van sporen – in plaats van zaden.

Soorten en vormen van zeewier

Wieren komen op verschillende dieptes voor. Aan het zeeoppervlak vindt je groenwieren (chlorophyta, circa 1800 soorten), daaronder komen de bruinwieren (phaeophyta, circa 1800 soorten) en dan de in zee levende roodwieren (rodoplantae, circa 6200 soorten). De indeling op kleur heeft te maken met de kleur van de stof voor fotosynthese die in een wier in de hoogste concentratie aanwezig is.

Zeewier is er in allerlei soorten en maten en vormen. Van de bekende bubbeltjeswieren op onze eigen Noordzeestranden, tot groene sliertjes en velletjes, tot wier dat kijkt op een bruine paardenstaart. Er zijn draadvormige soorten zoals visdraad en veterwier, vertakte soorten zoals hoorntjeswier, bladvormige soorten zoals zeesla en purperwier en meer ontwikkelde vormen zoals zee-eik en suikerwier.

Sommige wieren hebben drijfblazen waardoor deze soorten onder water rechtop staan. Voorbeelden hiervan zijn knotswier en blaaswier. En om zich bij laag water tegen zon en wind te beschermen produceren wieren slijm waarmee uitdroging wordt voorkomen.

Supergezond groen

Zeewier barst van de gezonde ingrediënten. Overgewicht, hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte en suikerziekte (diabetes) kunnen verholpen worden met de krachtige werking van zeewier.

Zeewier is enorm geschikt als maaltijdsupplement of als vleesvervanger. Het bevat weinig calorieën. In arame, hijiki en wakame zit tien keer meer calcium dan in melk. Zeesla bevat 25 keer meer ijzer dan vlees.

Mineralen Voedingsdeskundigen zien dat ons dagelijks voedsel steeds armer wordt aan mineralen. Zeewieren (en dan met name kelp) bevatten de meeste mineralen van alle planten op aarde. Calcium, magnesium, natrium, fosfor, kalium, ijzer en jodium zijn de voornaamste mineralenconcentraties. Verder zitten er in zeewier zogeheten colloïdale mineralen die het afvoeren van giftige stoffen vergemakkelijken en helpen bij het transport van andere voedingsstoffen, zoals vitaminen.
Vezels Deze zijn nodig voor een goede spijsvertering, een verzadigd gevoel en een stabiele bloedsuikerspiegel.
Omega 3 Eet je geen vis, schelpen of garnalen, dan heb je aan zeewier een goede Omega3-vervanger. Dat is namelijk goed voor een gezond cholesterolgehalte, je hart, je gezichtsvermogen en je hersens. Ook voor zuigelingen en opgroeiende kinderen is het een belangrijk element in je voeding.
IJzer Eet je geen vlees, dan biedt zeewier uitkomst, het bevat meer ijzer dan de meeste vleessoorten.
Verdere voedingsstoffen In zeewieren zitten al gauw 39 verschillende voedingsstoffen, die samen 36% van het totaal gewicht kunnen vormen. Oligo-elementen, vitamines, enzymen, proteïnen, koolhydraten, antioxidanten, jodium.

Hoe eet je zeewier?

Geweldig dat zeewier zo gezond is, maar is het ook lekker? Het geldt als natuurlijke smaakversterker en heeft een zilte en hartige smaak, die ook wel ‘de vijfde smaak’ heet: umami.

Je kunt zeewier vers kopen of gedroogd. Meestal is zeewier lang houdbaar, maar als je altijd iets op voorraad wilt hebben, is gedroogd zeewier ideaal. Je weekt het in water en daarna moet je er goed op kauwen. Ook kun je ermee koken of thee van zetten.

Zeewier kun je in allerlei gerechten toepassen. Zeesla, nori, wakame, dulse, kombu, of zeespaghetti? Ook zijn er zijn zeewieren die qua smaak en textuur in de buurt van vlees komen en die stoppen ze in de zeewierburger.

Enkele suggesties:
• Voeg wat kombu toe aan de soep
• Gebruik zeewierkruiden (dulse) door of over het eten
• Eet zeewierpasta en vervang hiermee de pasta van tarwe
• Maak een salade met wakame
• Voeg zeewier toe aan een stoofpot, met name hijiki leent zich daar goed voor
• Maak sushirollen met nori