GROENE BOEKEN * Lezen, ik doe het graag in de zomer, want in de tuin zitten met een boek, zorgt ervoor dat ik me niet ineens laat verleiden tot het doen van allerlei garden jobs. Welke titels neem ik mee in de hangmat of chaise longue komende weken?
Mijn boekenstapel heeft zich afgelopen weken weer gevuld. Ik deel een aantal recente titels en ook wat eerdere titels die ik nog steeds de moeite waard vind.
Net verschenen
Het bijenbalkon
Iedereen die natuur wil brengen in de stad, of waar dan ook in onze directe leefomgeving, heeft bij mij al alle credits verdiend. Volkskrant-journalist Caspar Janssen besloot in het vroege voorjaar van 2019 dat hij zijn kale stadsbalkon wilde omvormen tot een paradijs voor vlinders, bijen en andere beestjes. Hij wist niet veel van tuinieren en doet verslag van zijn leerzame, vrolijke en soms verbluffende ontdekkingsreis. Caspar begint met wat potten en emmers bij elkaar te scharrelen en dan gaat hij op pad voor meer. Zo komt hij terecht in een nieuwe wereld. Van kwekers, potgrond, bijen- en vlinderplanten, insectenhotels, plantenpotten, insecten, vogels, andere beestjes, biologen en zijn eigen buren. Met al de kennis die hij zo al doende opdoet, maakt hij van zijn kale balkon binnen korte tijd een jungle met honderden soorten beestjes. Ineens is die plek een voedselbron, voorplantingsoord en schuilplek, en levert dat weer nieuwe belevenissen op, namelijk tientallen bijzondere geveugelde en meerpotige bezoekers met zo hun eigen gedragingen en uiterlijkheden.
Het bijenbalkon is een absolute aanrader voor als je zelf een balkon of kleine, versteende stadstuin hebt en wilt weten hoe je daar een levendige oase en insectenparadijs van maakt. Ook als je alleen beschikt over een geveltuintje of enkele bloembakken, kun je hier veel inspiratie uithalen. De auteur neemt je geduldig en eerlijk mee in zijn eigen ‘beginnersaanpak’ en geeft al schrijvende vele tips. Als natuurliefhebber, beeldmaker en plaatjeskijker, vind ik het enige jammere aan dit boek de magere fotokwaliteit. Het beeld had wat mij betreft anders opgelost kunnen worden met kleinere foto’s in compilaties, (semi)professioneel beeld of illustraties.
Het orakel van de bosnimf
Dit boek gaat over hoe vlinders moeten zien te overleven in een wereld die steeds meer wordt gedomineerd door de mens. Hoogleraar Hans van Dyck bestudeert al 25 jaar vlinders en andere levensvormen. Als wetenschapper is hij gewend daarover op een bepaalde manier te publiceren, in dit boek gaat hij de uitdaging aan om het verhaal over hemzelf als onderzoeker te beschrijven, aan de hand van de vlinder. Hij kent onuitputtelijk veel verhalen over vlinders, van hemzelf, van collega’s, uit de literatuur. En dan zijn er nog de verhalen die raken aan vlinders, want zoals dat gaat met het schrijven van een boek en het raadplegen van andere bronnen: van het ene onderwerp vlinder je naar het andere en raak je als auteur ook weer afgeleid. Van Dyck schreef uiteindelijk een passie aan de wetenschap en de verwondering over de biologische complexiteit en schoonheid. Zijn verhaal begint over de vlinderjongen die hij was, met een netje rennend door de braambosjes, als jonge onderzoeker. Het bont zandoogje – afgebeeld op de cover – is al die jaren zijn objet d’étude, zijn onderzoeksonderwerp, en heeft hem al 25 jaar vele inzichten verschaft. Ik ben nu bezig in het boek en lees af en toe een stukje. Het is een heel fijn geschreven tekst, die je laat zien hoe het leven van een gepassioneerd vlinderonderzoeker eruit ziet, maar ook interessante inzichten geeft in het leven van al die verschillende vlinders, de natuur, kunstenaars, schrijvers die zich lieten inspireren door vlinders, maar ook uitvinders die eigenschappen van vlinders toepasten voor nieuwe technische oplossingen. En ook lees je wat deze ‘frivole fladderaars’ ons vertellen over het leven op onze planeet. Dat wij als mensen te veel oprukken en te veel verdrukken en dat daarmee ook die prachtige dieren het steeds lastiger krijgen om te overleven.
Het boek is een ode aan het leven op aarde. In de vlinder schuilt een schitterende symboliek, maar ook een keiharde waarheid. Het prachtige dier dat in zijn leven een wonderbaarlijke metamorfose doormaakt, en mensen blij maakt als zijn paartje vleugels voorbij komen wieken, versus het feit dat wij mensen de natuur zodanig exploiteren, dat dit heuglijke momentje steeds minder vaak voorkomt in ons leven. En dat dit zoveel zegt. Onze planeet, ons respect ten opzichte van de andere levende wezens of zelfs… onszelf en onze nakomelingen. Het orakel van de bosnimf is een aanrader voor iedereen die echt van lezen, van bespiegelingen en van wetenschap en natuur houdt.
Ook nieuw
Ik las het boek Hoe nietsdoen de wereld redt van Arjan Mulder en schreef er een aparte blog over.
Nog steeds aan te raden
Volkstuinverhalen – over het groene stadsleven
Marieke de Geus en Suzanne de Boer, mijn collega-auteurs bij de KNNV-uitgeverij, schreven Volkstuinverhalen, een wervelend boek over allerlei verschillende volkstuinen en hun eigenaren door heel Nederland met een focus op duurzaam en ecologisch tuinieren.
Ook als je geen volkstuin hebt, is dit een erg fijn en herkenbaar boek om te lezen, met veel interviews en weetjes, recepten en aansprekende fotografie. Erg leuk vind ik zelf de binnenkijkers bij mensen in hun tuinhuis, wat is dat heerlijk wegdromen!
Toffe tip
- Tuinder Tobie maakt ’tisanes’ van gedroogde bladeren en bloemen droogt die op een droogrek dat ze heeft gemaakt van een frame van een oude schilderijlijst. Daarop bevestigt ze fijn gaas met punaises. “Wanneer je er meerdere maakt van dezelfde maat, zijn ze stapelbaar. Zet op de hoeken blokjes, dan worden de bloemen en blaadjes niet geplet. Zet de frames weg en laat ze aan de lucht drogen (…) zodra ze knisperen tussen je vingers, zijn ze goed droog. Bewaar de thee in schone glazen potten en schrijf met een markeerstift op het glas wat erin zit.”
Lunatic – een gids naar de maan en terug
De maan staat enorm in de belangstelling de laatste tijd. In dit nieuwe boek is er van alles over te lezen, van de kijk op de maan in vorige eeuwen tot artikelen over ruimtevaart, wetenschap en kunstenaars en artiesten die zich lieten inspireren door de maan als hun muze. Ook mythes en bijgeloof (worden we als mens echt door de maan en de getijden beïnvloed?) en wat ‘occultere’ onderwerpen komen aan bod, zoals hoe je je maanhoroscoop kunt uitrekenen aan de hand van je naam. Verder staan enkele maanrituelen beschreven, maar is er ook een praktische handleiding over hoe je heelal, sterren en maan kunt bestuderen.
Praktisch is de informatie over maancycli en de maantabellen voor de komende jaren, die ik regelmatig zal raadplegen, omdat ikzelf geloof in de kracht van de maan.
Lunatic is een bonte verzameling van ‘van alles en nog wat over de maan’; een amusant weetjes- en feitjesboek. Het is geschreven door twee Vlaamse auteurs, wat maakt dat er af en toe grappige onbekende uitdrukkingen in staan.
Intrigerende passage
- Planten en dieren laten zich leiden door het maanlicht als het aankomt op voortplanting: “Sommige planten worden geil van maanlicht (…) de mediterrane Ephedra foemina scheidt onder volle maan in juli suikerachtige druppels af die de pollen van de bezoekende insecten opnemen (…) de druppels die glinsteren in het maanlicht maken deel uit van een waar verleidingsspel om de bestuivers te lokken.”
Life in the garden
Deze paperback met prachtige kaft kocht ik enige tijd geleden in Engeland. Ik lees er steeds kort uit. Het is een boekje waar ik altijd weer een inzicht uitpik om zelf over door te mijmeren, dus zo slingert het alweer een jaar door mijn huis en tuin, van nachtkastje tot luie stoel tot salontafel.
Penelope Lively is bekend Brits auteur van onder andere kinderboeken en romans. Ze is daarnaast haar hele leven al een hartstochtelijk tuinierster en in dit boekje mijmert ze van alles aan elkaar, het is alsof je zit te luisteren naar een oude dame met flink wat herinneringen, beschouwingen en kennis van tuinbeschrijvingen uit de literatuur, bespiegelingen over tuinieren in de historie en zelfs sociale context, ze heeft zelfs een passage gewijd aan ‘snob gardening’. Haar vriendelijke doch gedecideerde Britse mening over dat alles is heerlijk.
Mooie gedachte
- Over tuinieren, dat je altijd doet met flarden herinneringen aan eerdere tuinen, planten, seizoenen, maar ook vooruitkijkend op wat gaat komen, groeien, bloeien, zaad vormen, afsterven zegt Penelope: “(…) gardening, in its small way, performs a memory feat: it corrals time, pinning it to the seasons, to the gardening year, by summoning up the garden in the past, the garden to come. A garden is never just now; it suggests yesterday, and tomorrow; it does not allow tome its steady progress. The garden – any garden – is in a state of unstoppable change.”
Gastrecensie: Sanne over Tuinieren voor de Geest
Op Instagram vertelde Sanne Liefrink dat ze heel enthousiast is over het recente boek Tuinieren voor de Geest. Ze noemt het een “Dikke aanrader en een een wijs pleidooi voor tuinieren als therapie.”
Sanne over dit boek:
“Ik heb altijd geloofd dat zowel weelderige grote als kleine vrolijke stadstuinen, geurende en kleurrijke bloemen en de beestjes in al dat groen, van wezenlijk belang zijn voor de mens. Na het lezen van dit boek ben ik daarvan nog meer overtuigd. Groene ongedwongen omgevingen zijn van nut, beter gezegd van grote noodzaak voor het welbevinden van de mens. Het wroeten in de aarde, het creëren, snoeien, het verzorgen van een tuin beïnvloedt ons geestelijk welzijn. Dit blijkt ook uit de resultaten van horticulturele therapie. Deze therapie wordt onder meer voorgeschreven om psychische problemen, zoals verslaving, PTSS, eenzaamheid en depressie, aan te pakken.
De auteur van dit boek, Sue Stuart-Smith is een Britse psychiater en psychotherapeut en is getrouwd met tuinontwerper Tom Stuart-Smith. Zij schreef haar boek gebaseerd op neurowetenschap en psychoanalyse, en op haar eigen praktijk en ervaringen in haar eigen tuin. Wie in de aarde wroet, wroet ook in het hoofd en dat kan helend werken, en biedt inspiratie en zelfreflectie. En ook dit boek biedt inspiratie, zelfreflectie en heling.
Sue Stuart-Smith onderbouwt haar onderhoudende, vlot geschreven verhaal met allerlei voorbeelden van mensen die door tuinieren er weer bovenop zijn gekomen en weer gedeeltelijk of geheel meedoen aan het leven.
Persoonlijk heb ik ook veel baat gehad bij dit boek na een onverwachts groot verlies. Een tuin (aanleggen) kan mensen helpen om weer een gevoel van thuis-zijn te scheppen. “En”, zo schrijft Sue Stuart-Smith, “om verlies te kunnen verwerken, dienen we een veilige thuishaven te vinden of te hervinden, waar we troost en medeleven kunnen ervaren. In een tuin ben je ook in contact met de fundamentele aspecten van het leven, namelijk groei en verval. Dit kan ons helpen om te begrijpen dat als we niet tot rouwen in staat zijn, we in de greep raken van een aanhoudende winter”.
Uit onderzoek blijkt dat mensen niet ingesteld zijn om ons van anderen los te maken waardoor het na een verlies zo moeilijk en pijnlijk is om er weer bovenop te komen. We willen ons afsluiten van de emotionele pijn. Maar op een gegeven moment werpt zich dan toch de vraag op of we onszelf weer tot leven kunnen wekken. Dat kan door een stukje grond te bewerken, planten op te kweken en te verzorgen, te wroeten in de aarde en te snoeien en te bemesten, waardoor we dagelijks te maken hebben met verdwijning en wederkeer en dat biedt verwerking. Zo kan ik ondertussen weer intens genieten van alle dagelijkse verrassingen in mijn tuin, de duinen, de parken en de bossen.
Oftewel, een wijs pleidooi voor onderdompeling in tuinen, in groene ongedwongen omgevingen. Dit boek zou verplichte kost moeten zijn voor onder meer alle stedelijke ontwerpers, architecten, artsen en therapeuten”, aldus Sanne.
Het geroezemoes in het gras
Carlijn Krielaars (alias mijn collega De Groene Buurvrouw uit Den Bosch) las juichend Het geroezemoes in het gras van Dave Goulson: “Het is echt het leukste boek éver. Over een bioloog die in Frankrijk een oud krotterig boerderijtje koopt en daar een insecten- en tuinjungle bij maakt. Hij vertelt het zo fijn, je loopt in gedachten met hem mee door de tuin, de velden in, en komt allerlei diertjes tegen. Hij laat zien wat er tussen zijn grind op de oprit leeft, op zolder, op het dak, ’s nachts in huis als iedereen slaapt, het is kortom de leuke oom die je altijd al wilde hebben.”
Nog wat tips
- Plant als medicijn, een uitgebreid en mooi vormgegeven boek van wildplukster en kruidenkundige Leoniek Bontje over planten die je kunt gebruiken om je eigen medicijnen te maken, van wondspray van duizendblad tot tincturen van eik of kastanje voor het versterken van je aderen.
- Droogbloemen, een boek vol ideeën en inspiratie voor styling met gedroogde bloemen van bloemkunstenaar Bex Partridge.
- Zo kan het ook – optimistisch over een gezamenlijke, bio-geïnspireerde toekomst. Dit boek gaat over hoe je kunt bijdragen aan de groene revolutie. De gevolgen van klimaatverandering, te veel stikstof en het ontstaan van virussen als corona maken dat we ons steeds vaker moeten aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Met ons huidige economische model maken we ecosystemen stuk om groei te bewerkstelligen. De mensen en projecten in dit boek laten zien dat het ook anders kan. Aan de hand van thema’s: water, energie, voedsel, infrastructuur, werken, wonen, producten, recreëren en leefstijl. lees je interviews met pioniers die nú al aan een bio-geïnspeerde samenleving werken, met bijzondere projecten, innovatieve producten of goede ideeën. Ook zijn er voorbeelden uit de natuur (‘Hoe bouwt een cactus?’) en inspiratiepagina’s met nog meer mooie uitvindingen, producten en tips.
Tips uit de kringloopwinkel
In de kringloopwinkel vond ik een paar heerlijke weglezers voor in de tuin, misschien goed om naar uit te kijken als je eens gaat zoeken tussen de titels in je eigen tweedehandsboekwinkel of stalletjes langs de straat, of via het onafhankelijke verkopersplatform Boekwinkeltjes.nl:
- Alles van de ultragrappige tuinboekenschrijver Romke van der Kaa.
- Erik of het klein insectenboek van Godfried Bomans, aardig om te (her) lezen, dit fantasieverhaal over een jongetje dat meegenomen wordt in de insectenwereld, een beetje onze Hollandse variant op ‘Alice in Wonderland’
Mijn eigen boeken
Ja… en ik heb natuurlijk ook mijn eigen boeken te promoten:
- Iedereen kan avontuurlijk tuinieren: ontwerp je eigen tuin tot een tuin vol avontuur, plezier en leven
- Maak je eigen jungle: elke dag op safari in eigen tuin, lees het interview dat Kim Nelissen op haar blog Moesmeisje met me hield.
- Liefde voor dahlia’s: het is groot, dik, roze en staat vól dahlia’s en allerlei mooie interviews met liefhebbers, tips, historie en veel kleurig kijkgenot
- Plantchemie: maak van je tuin een circualair laboratorium.
TIP
Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief via de knop op deze pagina en maak regelmatig kans op winacties met boeken.