AVONTUURLIJK TUINIEREN * De bodem, dat is een spannende jungle onder je voeten. Deze week zijn de Bodemdierendagen. Die zijn georganiseerd om samen ’s in de grond te duiken. Op zoek naar al die interessante levende wezens, die daar zorgen voor een malse en groeizame omgeving voor de planten en bodem.
Onder de grond is het net zo spannend als in de diepzee.Je loopt eraan voorbij. Sterker nog: je loopt erbovenop. Het levendigste deel van je tuin. Een van de belangrijkste onderdelen van een goede tuinjungle. De bodem is namelijk de basis van al het leven.
Logisch, alle planten en bomen wortelen erin. Ze halen er voedingsstoffen uit. Maar hoe komen die erin?
Door al die diertjes en organismen die erin leven. Regenwormen, pissebedden, mieren, slakken, miljoenpoten en ook allerlei schimmeldraden.
Doordat zij oud blad en verwelkte planten eten, graven, poepen en sterven, verrijken ze de grond. Ze houden de bodem luchtig, vochtig en voedselrijk en in balans.
De humus, de verteerde plantrestenlaag, biedt voldoende voeding en afweerstoffen. Kunstmest of bestrijdingsmiddelen zijn onnodig en zelfs averechts in een dergelijk uitgebalanceerd geheel.
Ga op ontdekkinsgtocht naar de dieren die leven in je tuinbodem en wat je voor ze kunt doen om ze ’t nog meer naar de zin te maken.
De ene regenwormsoort graaft horizontale gangen, de ander verticale gangen tot wel anderhalve meter diep, de pendelaars.
Hoe meer je er ziet, hoe gezonder de bodem. Regenwormen eten zich een weg door de grond via plantresten of organisch materiaal. Tijdens hun route laten ze al etend hoopjes zand en uitwerpselen achter. Wormenpoep is gezond voor je planten. Hun wortels kunnen er mineralen uit opnemen.
In een gemiddelde tuin met goede grond kunnen wel duizend regenwormen rondzwerven, die honderden kilo’s compost voortbrengen.
Bodemdierendagen in oktober
Welke ‘bodemschatjes’ leven er allemaal onder onze voeten? Tot en met 7 oktober kun je meedoen met de Bodemdierendagen vanuit je eigen tuin. Zie deze website.
Daar vind je de bodemdierenzoekkaart en allerlei tips om de soorten te onderscheiden, plus weetjes over die dieren.
En: je kunt je eigen tuintelling doorgeven voor onderzoekers die het bodemleven bestuderen, en die al een aantal jaren met dat doel de Bodemdierendagen organiseren. Want wetenschappers weten gemiddeld meer van het heelal, dan van wat er in de grond leeft.
Wat zit er in dat kleine schepje?
Miljarden bacteriën, de kleinste bodemorganismen.
Schimmels: zowat een kilometer schimmeldraden die met het blote oog onzichtbaar zijn.
Tienduizenden protozoa: raderdiertjes, trilhaardiertjes, amoeben.
En dan heb je nog eens miljoenen nematoden: aaltjes (of: rondwormen). Die kun je alleen zien onder een microscoop, want ze zijn vaak nog geen millimeter groot. In de Nederlandse bodem zitten wel 1200 soorten en elk daarvan eet weer wat anders. Zo heb je schimmeleters, bacterie-eters, liefhebbers van algen of plantenwortels en vleeseters.
Al deze dieren zetten al dat materiaal om in voor planten opneembare voedingsstoffen.
Leuke bodemdierweetjes over bijvoorbeeld… de pissebed
Pissebedden hebben de genen van waterdieren. Ze behoren tot de kreeftachtigen, met hun antennes en 7 x 2 poten. Ze ademen met kieuwen en houden van vochtige, donkere plekjes. Omdat ze organisch materiaal eten, behoren pissebedden samen met de regenwormen tot de compostmakers van je tuin.
In het Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden staat een monument voor de pissebed!
In mijn boek Maak je eigen jungle lees je over nog meer interessante bodemdieren en andere bijzondere tuindieren.
Safaritips om bodemdieren te zoeken
Wil je meedoen met het tuinonderzoek tijdens de Bodemdierendagen, of op een ander moment? Dan kun je het volgende doen:
- Ga eens zitten (op je knieën of een laag krukje) en kijk wat je zoal ziet.
- Kijk wat er leeft onder stenen, bloempotten, tussen planten of afgevallen bladeren en takken.
- Graaf een lege jampot of beker tot vlak onder de rand in de grond, en kijk na minstens 1 nacht of er bodemdieren in zitten. Haal de pot na je experiment weer weg.
Wat kun je nu zelf simpel doen?
Bladeren en kleine stukjes snoeiafval verspreiden rondom je planten op de lege plekken, ook onder de heg. Als een dekentje. Dan komen daar vanzelf alllerlei bodemdiertjes op af, die dat groenafval – hun voedsel – gaan verwerken. Zo krijg je een lekker malse, rijkgevulde, donkere grond waar je planten supergoed op groeien.
En… je kunt ook eens voortaan niet spitten…
Niet spitten?
Ik ga een eetbare siertuin aanleggen, Verderland. En mijn eerste project wordt NIET SPITTEN!
Flink spitten, of alle grond vervangen, is namelijk een ramp voor het leven onder de grond. Je vernielt er een compleet ecosysteem mee. En dus je tuin. Bovendien rakel je er allerlei oude onkruidzaden mee op.
Ik ga volgens een oude methode die inmiddels door heel veel Britse, maar ook steeds meer Nederlandse tuiniers wordt gebruikt. De No Dig-methode, niet spit-methode. Dat is nog eens lekker makkelijk tuinieren!
Idee: stukje maaien, dan karton of kranten erop leggen, daarop een laag bladeren en ander fijn plantmateriaal, dan en laag compost en dan bijvoorbeeld nog een laagje stro om het af te dekken. Dat laat je maanden rusten om te verteren en dan is de grond rijp om in te planten en zaaien.