Tijdens mijn reis naar Waddenland, bezocht ik een paar mooie tuinen. Ik zag leifruitbomen, een reuzenclematis, bonte rozen en een wishlist-tuinhuis. Ik liep door een Chinese tuin, een slingertuin en een wilde tuin. Ik plukte eigenhandig een boeket, dronk kruidenthee en nam voor thuis pompoenen mee. Groen Groningen is een goed idee!
1. Landgoed Verhildersum in Leens
Verhildersum is een zogeheten borg, een landhuis omringd door water, tuinen en akkerland.
De borgtuin van Verhildersum is een symmetrische stijltuin met klassieke elementen uit de renaissance en de barok. Er zijn borders met vaste planten en eenjarige, een kruidentuin en moestuin, en meer dan 90 rozensoorten en 50 clematissoorten.
Bronzen beelden van beeldhouwer Eddy Roos.
Strakke elementen. Bij het ontwerp zijn de mathematische principes van de Gulden Snede gebruikt. Die is gebaseerd op de verhoudingen van het menselijk lichaam en zorgt voor een uitgekiende verhouding van lijnen, die een extra beleving van schoonheid zou moeten toevoegen.
Oooo… ik wil ook zo’n tuinhuisje. Om te mijmeren en thee te drinken. En over mijn tuin uit te kijken natuurlijk.
De Borgtuin heeft ook een stijlvolle kruidentuin en een kas.
In de boomgaard staat speciale verzameling van 135 bijzondere hoogstamfruitbomen die typisch zijn voor 19e-eeuws Groningen. De meeste bomen dragen appels, maar ook peren, pruimen, kersen en noten. Een team vrijwilligers houdt de boomgaard in vorm en biedt tussen augustus en november de oogst te koop aan in de museumboerderij, net als jam en appelsap.
Op de landerijen van Verhildersum grazen de typische Blaarkoppen en Lakenvelders, oude koeienrassen. Beide rassen zorgen voor zowel vlees als melk. De Lakenvelders herken je aan het ‘laken’ rond hun romp.
Op de akkers worden oude graangewassen verbouwd zoals spelt, emmertarwe, vlas, blauwmaanzaad, rogge, boekweit, zwarte haver, aangevuld met een paar andere oude gewassen. Het kan per jaar iets verschillen.
Producten van het land proeven? Dat kan bij het restaurant Korensant dat op het terrein van Verhildersum ligt.
2. Kruidhof in Buitenpost
Toen ik naar het noorden reed, was het een dag waarop de regen met bakken uit de hemel viel. Het hield pas op tegen de avond. Maar een echt buitenmens laat zich natuurlijk niet weerhouden door een spatje. Regenjas aan en gaan! En… match ik zo niet wonderwel met de beplanting? 😉
De Kruidhof heeft 17 verschillende thematuinen. In totaal staan er 2000 plantensoorten op 3,5 hectare.
Er is een knots van een rosarium.
En… er is een spannende jungle, met een groenige beek en een waterval.
Wow, de varentuin, met prachtige variëteiten die goed combineren met andere puntige planten.
Rechtsonder: de rodgersia, Schout bij Nacht. Ik heb hem hier in het noorden vaker gezien en vind het een indrukwekkende plant.
Leifruitbomen, ze staan ook bij Borg Verhildersum. Een handige manier om je fruit op plukbare hoogte te houden.
Verschillende kleine (bos)aardbeisoorten.
Op de labels in de moestuin staat de Latijnse en Nederlandse plantnaam.
Er is een meditatietuin, een muziektuin en zelfs een tuin met planten die in de bijbel worden genoemd.
Naast een moestuin, is er ook een border met planten die verfstoffen bevatten, een medicinale kruidentuin, een boomgaard en een fruittuin, en… er is zelfs een Berenburgtuin: met de 21 planten om dit Friese drankje mee te stoken.
Café, kinderspeelhoek, lekker soepie…
In de kwekerij kun je allerlei leuks vinden voor je eigen stukje grond of balkon.
3. Theetuin Houwerzijl
In Houwerzijl is een theemuseum met een winkel en een theetuin. Om die laatste was het me natuurlijk te doen.
Er bloeien hier schitterende clematissen, bijna dahlia’s! Het betreft een dubbelbloemige clematis, waarschijnlijk de Multi Blue, hoewel deze toch meer paars is dan blauw?
Wat hier goed is gedaan, zijn de kamertjes van heggen, met geinige doorkijkjes die de tuin enorm groot doen lijken.
De vijverpartij met een grote theepot als fontein: geinig!
En natuurlijk ga je hier aan de high tea!
In de winkel zijn allerlei theesoorten te koop, zoals kruidenthee en bloementhee en interessante theeën van bijvoorbeeld brandnetel, sint-janskruid en andere wilde planten.
4. Hortus in Haren
Hortus Haren is een van de oudste en grootste botanische tuinen van Nederland, eigendom van de Universiteit Groningen. Op een stuk grond van 20 hectare zijn verschillende tuinen aangelegd.
Een van de nieuwste aanwinsten is een tuin die er nu nog ‘niet uitziet’, de Hondsrugtuin, want deze is nog in ontwikkeling. Het zal een paar jaar duren, voor-ie is zoals de bedenkers het in gedachten hebben. Nu groeien er nog pioniersplanten, een leuke naam voor onkruid, maar uiteindelijk is het de bedoeling dat hier een Hondsruglandschap ontstaat, met een begroeiing zoals vlak na de ijstijden, met planten als Noords walstro en Zweedse kornoelje.
Een van de paradepaardjes is de flinke Chinese Tuin met onder andere een theepaviljoen, dat daadwerkelijk door Chinezen is aangelegd en gebouwd naar een ontwerp van de stadsarchitect van Shanghai.
Ik vind het altijd leuk om even in de kassen te neuzen.
De Laarmantuin is een andere bijzonderheid hier in Haren en wordt ook wel de wilde plantentuin genoemd. Deze tuin is onderdeel van de Nationale Plantencollectie.
Er zijn vier verschillende gebieden met ieder unieke eigenschappen.
Over smalle paadjes kom je in het vochtige-heidegebied, met in de zomer orchideeën en vleesetende planten zoals zonnedauw.
De weide staat in het vroege voorjaar vol met kievitsbloemen. In de zomer verandert het in een bloemenweelde vol vlinders. In de herfst kun je er wasplaten zien, paddenstoeltjes die van porselein lijken.
Je zou bijna denken dat je per ongeluk bent verdwaald, maar dit wilde gebied behoort toch echt tot de hortus.
Er is zelfs een stuk bos, compleet met oude stronken, het Arboretum. Daar groeien ruim 250 soorten loofbomen, van over de hele wereld afkomstig.
In de lente kun je hier een unieke collectie stinsenplanten bewonderen. ’s Zomers bloeien de bomen. In de herfst kleuren de bladeren in alle tinten rood, oranje en geel en vormen de bomen vruchten en staan er natuurlijk paddenstoelen.
In het Pinetum prijken naaldbomen en coniferen uit Oost-Azië, Noord-Amerika en Midden-Europa. Er groeien zelfs sequoia’s.
Rechtsboven: leverkruid (ofwel koninginnenkruid) in de Floriadetuin. Deze enorme bos leek wel een insectenhotel, hij zoemde van de bijen, hommels en wespen.
De voedselarme plas is 50 jaar geleden uitgegraven. Onderzoekers van de universiteit wilden zien hoe vegetatie zich ontwikkelt op vochtige, zanderige oevers van een hoogveenplas. Het bleek een prima ondergrond voor struikhei, dophei, haarmossen en ronde zonnedauw. Ook veenpluis, cranberry en snavelzegge kunnen er goed aarden, net als libellen, dodaarsjes, eenden, salamanders en kikkers.
De Keltische Tuin van Ogham leek mij een hele ervaring, maar ik vond ‘m er eerlijk gezegd een beetje verlaten bij liggen.
Er is een bamboebos, een hortensiatuin en een rosarium.
De rood-roze tuin is prachtig, met z’n sedum en duizendknoop, in het late zomerseizoen.
Verder staat er her en der moderne kunst op onverwachte plekken.
Uit een nabije bouwput kwam begin jaren zeventig een lading leemgrond vrij. Die gebruikte men voor de aanleg van een rotstuin, waar kalkarme, kalkrijke, harde en zachte gesteenten uit Duitsland, België en Zweden op zijn gelegd, waar verschillende rotsplanten op konden nestelen. In de loop der tijd zijn er ook inheemse kruidachtige planten bijgekomen.
5. Domies Toen in Pieterburen
Domies Toen staat voor Dominees Tuin. Het is een van de kleinste botanische tuinen van Nederland en een typisch Groningse slingertuin, gebaseerd op de Engelse landschapstuin.
Predikanten waren vroeger pastoor of dominee én boer. Ze hielden vee en verbouwden groenten en kruiden en hun boerderij-pastorie heette weem. Hier in Pieterburen is de weem ooit afgebroken, maar de tuin is in ere hersteld.
Aan de voet van de oude 15e-eeuwse kerk slingert het pad zich langs borders en boompartijen.
Domies Toen is befaamd, want in de vroege lente bloeien hier alle bekende en minder bekende stinzenplanten.
In de voorzomer bloeien de wilde planten massaal: planten die vroeger gewoon in bermen groeiden en nu bedreigde soorten zijn. In de zomer trekt de kruidentuin de aandacht.
De tuin wordt ecologisch beheerd.
Mooi zijn de contrasten tussen een keurige tuin met buxushagen, rozen en een zonnewijzer, versus wilde bosschages met een soort vijver. Dat is het oudste element: de dobbe, een regenwatervijver die rond 1300 moet zijn aangelegd.
Ook staan er fruitbomen zoals een appelboom en mispel.
6. Bloemenboerderij Saaxumhuizen
Bij de Bloemenpluktuin ergens ver buiten Saaxumhuizen, meld je je in de boerderijwinkel. Daar krijg je een schilmesje mee en mag je het veld in.
Voor een klein bedrag mag je een joekel van een boeket bloemen snijden.
Er is ook een maisdoolhof, een terrasje en in de nazomer kun je pompoenen kopen.
Kijk eens wat een topbos ik samenstelde!
Ik heb ontzettend lang plezier gehad van dit boerenboeket. Zo bleef groen Groningen nog lang in mijn gedachten.
Tips voor meer groen in het noorden
- Kwekerij De Kleine Plantage in Eenrum
- Kwekerij De Beemd in Warffum, met theetuin
Informatie over de 6 tuinen uit het noorden
Websites:
Meer over dit deel van het land lees je in de blog over Waddenland.