Boektip: Wij bepalen de toekomst

BOEKTIP * Van uitgeverij Spectrum kwam er in februari een persbericht voorbij over het boek Wij bepalen de toekomst – de klimaatcrisis overleven. Ik vroeg het boek op voor een recensie en sloeg aan het lezen en prakkezeren. Toen veranderde de wereld door de coronacrisis…

Wij bepalen de toekomst is geschreven door Christina Figueres (secretaris-generaal van de VN) en Tom-Rivett-Carnac (politiek strateeg). Zij waren samen verantwoordelijk voor de klimaattop in Parijs van 2015. Hun boodschap is: kom NU in actie, IEDEREEN, en ze geven een stappenplan.

Nu ik na het lezen ervan, eindelijk deze recensie schrijf, is de wereld plotsklaps behoorlijk veranderd. Omdat we ineens een heleboel dingen niet meer doen. Zoals massaal met de auto naar ons werk, vliegen naar vakantiebestemmingen of zakelijke besprekingen, of steden en winkels bezoeken. Dat betekent enorm veel positiefs voor het milieu.

En nu?

Het is nu, op 31 maart 2020, nog niet te overzien of wij als mensen dankzij deze crisis gaan inzien dat het toch écht allemaal anders moet. Dat we niet zomaar zeggen ‘jaja’, en doen van ‘neenee’. Want dat was het geval. Natuurlijk waren overheid en het bedrijfsleven bezig met het bereiken van de klimaatdoelstellingen, maar ik voelde niet dat die beweging nou écht van harte ging. Ik had eerder het idee dat het beleid zuchtend en steunend met een hoop gesputter en bezwaren werd uitgevoerd. Omdat het van hogerhand nu eenmaal was opgelegd. Niet uit volle overtuiging.

Ook de gewone eerste-wereldburger met alle goede bedoelingen (inclusief ikzelf hoor) kon nog best een stapje extra zetten, maar ons comfort wass zo hoog en we zijn zo verwend, dat is heel moeilijk loslaten.

Nu heb ik het idee dat steeds meer mensen, door de plotse vertraging van de menselijke bewegingen op aarde, wél tot realiteitszin komen. Hopelijk houdt het grootste deel van hen dat vast.

Highlights

Ik kan je dit boek dus aanraden nu je waarschijnlijk meer tijd hebt om te lezen en na te denken. Ik heb tijdens het ‘recenseren’ 28 kantjes in een kladblok volgepend en ga dat nu niet uitwerken tot een uittreksel, maar zal je de highlights noemen die vooral voor mij belangrijk waren op een manier zoals de boodschap bij mij is blijven hangen.

Ik las het boek als iemand die zich al jaren zorgen maakt om de druk op de natuur, de verveelde koopzucht, de achteloze verspilling, de drang naar meer. Meer geld, meer inkomen, meer bezit. En die niet snapte waarom mensen niet inzien dat dit uiteindelijk een leeg bestaan oplevert vol stress. Een bestaan uiteindelijk op een aarde die onleefbaar is geworden door een soort overlevingsdrang van de mens die het verkeerde pad op is geslagen. Vanuit een kortetermijndenken die vast uit ons reptielenbrein ontspruit. Het is nu tijd voor een ander pad, waarin de overlevingsdrang op de lange termijn ons gaat leiden, vanuit de ‘neocortex’, het mensenbrein – dat wij inmiddels ook al enige tijd hebben.

Die planeet overleeft het wel!

Het boek begint met een aantal nogal akelige scenario’s over hoe de wereld eruit ziet als wij doorgaan op de ingeslagen weg. Die doen denken aan huiveringwekkende futuristische films. Een wereld getergd door ontelbare overstromingen, bosbranden, hittegolven, droogteperiodes, wervelstormen, natuurafsterving, pandemieën en een verziekte atmosfeer waar niet meer normaal is adem te halen. Een scenario waarvan we nu al aan het begin staan.

De schrijvers van Wij bepalen de toekomst schotelen ons voor: die planeet die overleeft het heus wel hoor. Maar de mens niet. Dus al die T-shirts met ‘There is no planet B’ die kloppen niet… Het zou moeten wezen: ‘This planet will survive homo sapiens’.

Kortom: feitelijk zijn we onszelf aan het uitroeien.

Het is nog net niet te laat. Maar dan moeten we wel NU iets doen, en dan nóg zullen we moeten inschikken, aldus de auteurs.

Nou ben ik zelf nooit zo van het ‘moeten’. Ik hou meer van de inspiratie en enthousiasmering. Dus hier een lijstje van boodschappen uit het boek Wij bepalen de toekomst.

Wat kun je zelf doen om de mensheid te redden? Hoe word je onderdeel van een nieuwe beweging die al op gang is gekomen, maar nog een flinke zet nodig heeft, onder andere van jou?

Zo red je de mensheid

Erken de klimaatverandering als mensbedreigend. Verdedig de waarheid en de wetenschap. Blijf je verdiepen en op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Check of bepaald ‘nieuws’ en ‘feiten’ wel echt zijn. Wie is de bron? Of beter: wie betaalt de bron? En vanuit welke belangen verkondigt iemand iets?
Kom in actie voor jezelf en alle kinderen. Maak ruimte voor de toekomst van de mens. Kijk wat jouw eigen aandeel kan zijn vanuit jouw expertise en toewijding. Van welk aspect krijg jij energie? Vanuit die invalshoek kun je als wereldburger bijdragen en hou je dat ook vol (voorbeeld: ik ben journalist/publicist, dus ik gebruik mijn skills door op onderzoek te gaan en vervolgens mensen te informeren, inspireren en enthousiasmeren)
Besef dat we effectiever gebruik kunnen maken van ons aller creativiteit, van solidariteit en innovatieve kracht. Dat we ons het beste kunnen richten op leren van elkaar, in communities en netwerken. Dat we vanuit de gedachte van de ‘open source’ samenwerken = kennis vrijuit delen en voortbouwen op wat een ander bedacht.
Omarm de natuur, plant bomen, laaf je aan de helende werking van de natuur, begrijp dat bomen er zijn voor onze longen en ons algehele welzijn. Herstel je contact met de natuur, maak het groener overal in je omgeving, zowel vlakbij huis als in je woonplaats – waar het maar kan, verbouw lokaal voedsel.
Respecteer dieren en zie ze niet meer als voedsel of voedselproducent.
Neem afscheid van fossiele brandstoffen en klassieke energiewinning, dus kijk eens naar je wijze van vervoer, je huisisolatie, de verwarming van huis en alle aspecten in je huishouden. Neem afscheid van onnodige apparaten en zoek vervangende middelen die duurzamer zijn. Probeer bijvoorbeeld ‘single use’ plastic te bannen, je koopdrang in te dammen, meer te delen, met minder bezit tevreden te zijn, afval te elimineren, voedselverspilling tegen te gaan en kleding te kopen die lang meegaat.
Ga zelfs zover dat je niets meer afneemt van bedrijven of banken die niets bijdragen in dit proces. Zoek actief naar organisaties die wél positief bijdragen. Investeer in een schone kringloopeconomie. Consuminder.
Gebruik technologie op verantwoorde wijze.
Werk aan gendergelijkheid. Zorg dat steeds meer vrouwen bij besluitvorming betrokken zijn. Vrouwen zijn opener, gevoeliger voor een breed scala aan gezichtspunten, beter in samenwerken met een langetermijnperspectief. “Nog steeds worden prestaties van mannen overschat en van vrouwen onderschat”, schrijven de auteurs in Wij bepalen de toekomst. Dus vrouwen: verenigt u. En mannen: geef de vrouwen in je omgeving stimulans of een kans. Landen met meer vrouwen op machtsposities hebben een kleinere klimaatvoetafdruk.
Ga de politiek in, of bij een medezeggenschapsraad, bij een lobbyclub, of zorg op een andere manier dat je invloed hebt op bepaalde beslissingsprocessen. En anders: kies leiders die vergaande acties tegen klimaatverandering beschouwen als hun hoogste prioriteit. We moeten eisen dat alle politici échte oplossingen voorstellen.

Hoe hiermee te beginnen?

Als eerste: probeer je denkbeelden en handelingen te bekijken van een afstand en met bovenstaande punten in je hoofd. Dit kost tijd en bewustwording. Interessant: houd eens een week bij welke huidige gedachten, gewoontes en leefstijl passen bij die nieuwe wereld met die positieve toekomst? En welke eigenlijk niet als je eerlijk bent? Ik kan zo bij mezelf ook nog wat noemen…

Daarna kun je nadenken over: welke strategie zou jij voor jezelf kunnen toepassen om die verandering aan te kunnen? Maar ook: welke talenten kun jij zelf inzetten als radertje in dit veranderingsproces? In deze moderne wereld zijn we de afgelopen decennia vooral op zoek geweest naar onszelf. Ik denk dat je vanaf nu beter op zoek kunt gaan naar hoe jij je vanuit jouw talenten kunt inzetten voor een positieve toekomstbeweging. Volgens mij is het dan heel snel over met ‘zoeken naar jezelf’, maar kun je gewoon praktisch aan de slag om met z’n allen op deze aardbol de goede weg in te slaan. En snap je wat jouw aandeel daarin is. En hoe meer mensen meebewegen, hoe sneller dat gaat. En volgens mij krijg je daar een hoop energie van!

Verder: lijkt het me verstandig realistisch te blijven. De mens blijft de mens, met al z’n stommiteiten, kinnesinne, gezeur, gesukkel en getreuzel of geduw. Neem dat voor lief.

En dan tot slot: Denk groot.

Over het boek ‘Wij bepalen de toekomst’

In Wij bepalen de toekomst vind je heel helder uitgelegd wat ik hierboven heb proberen samen te vatten. Het boek kost € 18,99 en is o.a. te bestellen via uitgeverij Spectrum zelf.

Meer lezen over klimaat en toekomst

En verder is deze hele website en zijn al mijn andere publicaties een bijdrage aan het anders leren kijken naar de wereld en de natuur – waar wij zelf onderdeel van zijn.