Elk jaar gaan mijn man en ik een week wandelen, niet te ver van huis. Dit jaar kwamen we uit in de Harz. Dat is het noordelijkste berggebied van Duitsland. Je vindt er bossen, bergen, heuvels en kleurige vakwerkstadjes. En goed begwegwijzerde routes. Wij liepen stukken van de Hexen-Stieg en de Karstwanderweg. Kijk en lees voor inspiratie, de Harz is heerlijk.
De Harz is een middelgebergte vol bossen. Het staat bekend om oude volksverhalen over duivels en geheimzinnige boswezens. Heksen zouden tijdens de Walpurgisnacht (30 april) de sneeuw van de hoogste bergen vegen. Bekende magische plekken zijn de Hexentanzplatz en de Teufelsmauer. Inmiddels worden de toeristen getrokken met nieuwe heksen- en duivelsroutes zoals de wandelroutes Hexen-Stieg en Teufelsstieg.
Onze uitvalsbasis is Landal Salztal Paradies in het zuidelijke Bad Sachsa, waar we op uitnodiging van Landal GreenParks verblijven. Een modern park met ruime appartementen die als een huis aanvoelen. Bonus: elke ochtend verse broodjes bij de bakker op het terrein en een zwembad om de hoek. Bad Sachsa zelf is een oud kuurstadje met een zweem charmante vergane glorie, maar is ook een hedendaagse plaats met supermarkten, winkels en restaurants.
Bij de receptie hebben we twee wandelkaarten aangeschaft. In de Harz zijn honderden bewegwijzerde routes uitgezet, een wirwar die je op talloze wijzes aan elkaar kunt knopen. We puzzelen hoe we de beroemde Hexen-Stieg logisch kunnen opknippen in dagetappes, en welke andere routes we vanaf onze voordeur kunnen lopen. De zuidelijke Harz-wandelroute Karstwanderweg (239 kilometer in totaal) is te combineren met lokale aanlooproutes in en rond Bad Sachsa. Daarmee kunnen we dus ook enkele dagen vooruit. Dat maakt het park tot een goede wandeluitvalsbasis voor de zuidelijke flanken van de Harz.
Over de Karstwanderweg door glooiende dalen
Vanaf de achteruitgang van het vakantiepark lopen we de Steinaerweg op. Links wijst een bordje ons het bos in, een heuvel op. Vanaf daar volgen we de route naar de Römerstein en komen we vanzelf op de Karstwanderweg (begwegwijzerd met een K) uit. Rode appeltjes glanzen in de bomen langs het pad en we vinden onze weg door het glooiende land. Als je van doorstappen houdt, kun je hier prima doorlopen, als je van ontdekken houdt, zijn er veel interessante plekken onderweg om bij stil te staan. Over de hele route staan panelen met info over geologie, landschap, grondwater, milieu- en natuurbehoud en de industriële geschiedenis van de regio.
De zuidelijke Harz is een zogeheten karstlandschap, een heuvelachtig gebied op kalkgronden. Er zijn van oudsher veel steengroeves. Door dat kalkland stromen zowel boven als onder de grond riviertjes en liggen er allerlei vennen en meertjes verspreid door het land. Ook zijn er grotten en dolines. Het is een ingetogen land. Her en der tref je er vreemde rotsformaties, zoals de Römerstein even ten zuiden van Bad Sachsa.
Over de Hexen-Stieg naar de Brocken
Die Hexen-Stieg is een wandelroute van in totaal zo’n 95 kilometer. Hij loopt door het hogere deel van de Harz van Osterode naar Thale (of andersom).
We hebben met de kaart uitgevlooid dat we twee dagettappes kunnen doen: van Elend (auto daar parkeren in het centrum) naar Drei Annen Hohne en terug en de volgende dag van Elend naar de Brocken en met de stoomtrein terug. De hoogste berg van Noord-Duitsland is de Brocken (1142 meter) en dat is dus de koning van de Harz. Die willen we toch wel bestijgen, als bergliefhebbers!
De sparrenvretende schorskever
De Hexen-Stieg-route naar de Brocken is vanuit een bepaald natuurliefhebbersoogpunt interessant… We lopen vanaf Elend door heerlijk groen en fris bos. Op een bepaald punt begint ons op te vallen dat er best wat bomen zijn omgevallen. Dat gebeurt wel vaker in een bos, maar enkele honderden meters verder lopen we ineens door een volledig door de schorskever (borkenkäfer) aangevreten sparrenbos.
Die kever heeft zich de afgelopen droge zomer extreem vermenigvuldigd, juist vanwege de monocultuur: er staan hier kilometers alleen maar diezelfde sparren, ooit aangeplant. Het héle bos hebben de kevers weten te verwoesten. Een akelig gezicht, die rijen dode grauwe bomen en afgezaagde stammen naast het wandelpad. De beschermers van dit natuurgebied doen er bewust niets tegen: het is de bedoeling dat er door het verdwijnen van al die sparren juist een nieuwe en meer gevarieerde begroeiing onstaat de komende jaren. In de dode boomstammen vinden insecten, zwammen en vogels weer hun heil, het hout valt uiteen en voedt de bodem. Zo ontstaat er een rijkere biodiversiteit. Dus op zich is die kever een zegen, alleen oogt dit deel van het natuurgebied wat ongezellig de eerstkomende jaren. Maar goed nieuws: het jonge groen onspruit al her en der.
Machtige top
Vier kilometer voor de top van de Brocken belanden we ineens op een brede asfaltweg met een Vierdaagse-sfeer: tientallen dagjesmensen (waar komen die ineens vandaan?) marcheren in geheel eigen tempo naar boven, we maken er een sport van er zoveel mogelijk in te halen, een fijne work-out :-).
Bovenop is het machtig. Wij hebben helder weer en kijken schitterend uit over de Harz.
Ook staat hier een weerstation, een telecomtoren en een museum. Dit was ooit DDR-gebied; er stond een 2,5 kilometer lange muur bovenop de berg en met dat grote apparaat werd geluisterd naar het westen.
Vervolgens willen we met de befaamde Brockenbahn, de stoomtrein, naar beneden. Wow… Die is DUUR. Wij slaan echt even achterover van de prijs. “28 euro? Per persoon?” “Ja, das stimmt!” Toch is het stoer om in die oude trein door het bos te tjoeken. Tip: ga al een half uur van tevoren in de achterste wagon zitten, anders kan het zijn dat je geen plek meer hebt – wij kunnen ons bij de voorste wagon nog net op een balkonnetje persen – en staan vervolgens een halfuur midden in de adembenemende rookpluim. Heerlijk, die frisse berglucht!
Vakwerkstadjes in de Harz
Echt Duits en echt mooi: de middeleeuwse vakwerksteden van de Harz.
Goslar is duizend jaar oud en staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Het ligt aan de noordelijkwestelijke rand van de Harz en is een mooie eerste stop voor je verder de Harz inrijdt.
Wernigerode is ook een bezoek waard, de hele stad is prachtig. Vanaf het binnenrijden tot het centrum zie je alleen kleurige vakwerkhuizen. Boven het stadje prijkt een kasteel op een heuvel waar je heen kunt klimmen. Wij hebben al een hele wandeling naar de Brocken achter de rug als we hier aankomen, dus kiezen we voor een terras van een ijssalon in de hoofdstraat en bestellen een knots van een coupe. Lekker ijs lepelen en mensen kijken, wat een mondain leven hebben wij.
De langste hangbrug
De ‘Titan-RT’ is de nieuwste attractie in de Rappbodetalsperre en echt wel een bezoekje waard als je even wat spektakel wilt zien en beleven, zowel qua architectuur en bouwkunst als ervaring. In het midden van het Rappbodetal klauwt deze hangbrug met zijn 947 ton in de leistenen rotsen aan beide zijden van de vallei. Vier hoofdkabels vormen de ruggengraat van de structuur. De ongeveer 450 meter lange catwalk bestaat uit een open rooster met reling, die 75 meter boven het water hangt. Het wiebelt behoorlijk als je erover loopt en menig bezoeker slaakt dan ook meer dan één gil uit, of durft er niet eens op. En dan zijn er ook nog eens dappere lieden die hangend aan een kabel naar beneden durven te duiken met de zogeheten GigaSwing.
Wandeltips voor de Harz
Wij gebruikten kaarten van de Duitse uitgeverij KK Verlag.
- Rad & Wanderkarte Brocken 1:25.000 voor € 6,- (ISBN 978-3-86973-108-7)
- Rad & Wanderkarte & Stadtplan Bad Sachsa 1:25.000 voor € 4,- (ISBN 978-3-86973-143-8)
Een andere beklimming van de Brocken (naast de Hexen-Stieg) is de Teufelsstieg. Deze voert van twee kanten naar de Brocken: vanuit Bad Harzburg of vanaf Schierke. De totale lengte is 26 kilometer. Het schildje dat je volgt is een witte duivel op een groene achtergrond.
Er zijn in de Harz nog meer langeafstandsroutes dan hierboven genoemd, en ook korte tochten. Een overzicht van wandelmogelijkheden in de Harz kun je vinden op deze webpagina.
Info-sites over de Harz
TIP: ook een mooi vakwerkstadje is Quedlinburg en wie van kastelen en burchten houdt kan naar Blankenburg.
Lekker eten en drinken in de Harz
- Zuurdesembrood met pompoenpitten van alle warme bakkers, maar ook in de supermarkt
- Pflaumenkuchen
- Een flinke Weizenbier op een terras
- In Goslar aten wij verrassend: een heerlijke curry bij een Indiaas restaurant in een achterafstraatje
Harz: combineren met andere Duitse bestemmingen
Wij combineerden onze Harz-midweek met een lang weekend Berlijn, die stad ligt op ongeveer 3 uur oostwaarts rijden. Ook is de streek te combineren met andere wandelbestemmingen in de noordelijke Duitse regio, zoals het Wesertal bij de stad Minden of het Wiehengebergte ten noorden van Osnabrück.
Meer over Duitsland op deze site
De botanische tuin van München