Dagje botanische tuin in Berlijn

INSPIRATIETUIN * Ook al kom ik vaker in Berlijn, ik had nog steeds een must see op mijn lijstje staan. De botanische tuin, die best ff een stukkie fietsen buiten het stadshart ligt. Dit keer kwam het er dan eindelijk van. Ik heb er de hele dag doorgebracht, want die botanische tuin in Berlijn is groot en geweldig.

De Botanischer Garten und Botanisches Museum Berlin, ofwel het BGBM, is indrukwekkend en veelzijdig. Het BGBM is onderdeel van de Freie Universität en heeft een wetenschappelijk verleden dat meer dan 300 jaar teruggaat. Het is een van de oudste en belangrijkste botanische tuinen ter wereld.

botanische tuin in berlijn — Klassieke en art-deco architectuur en een majestueuze bomencollectie. Zoals de prachtige katsuraboom (Cercidyphilum japonica) met helgroen hartvormig blad in de zomer, dat kleurig en daarna geurig wordt in de herfst. Het ruikt dan zoet, naar koekjes, vandaar de Duitse naam Kuchenbaum.

De hele wereld in één tuin

De oorspronkelijke locatie lag in de wijk Schöneberg en dateert uit 1679. Rond 1900 is een nieuw terrein aangekocht: 43 hectare in Berlin-Dahlem. Daar kwamen klassieke gebouwen en Victoriaanse kassen en enorme tuinen, verdeeld in werelddelen. “De hele wereld in één tuin” was het motto destijds. De tuin is altijd belangrijk geweest als educatieve wetenschappelijke collectie, toegankelijk voor het grote publiek.

Inmiddels is de BGBM uitgegroeid tot bijna 13 hectare aan botanische tuin, met zo’n 20.000 plantsoorten. Ruim een derde is in 30 verschillende plant-geografische zones uit het noordelijk halfrond opgedeeld en ingericht. Je loopt dus door bekende of juist heel specifieke Europese vegetatiezones met bijvoorbeeld herkenbare duin-, heide en alpiene begroeiing. Vanuit de Europese flora kom je daarna in Azië terecht en tot slot beland je in Noord-Amerika.

Ook het arboretum (bomenpark) mag er zijn. Niet alleen qua omvang (ruim 4 hectare), maar vooral vanwege de enorme hoeveelheid aan soorten en nog weer varianten per soort.

Meidoorns, vogelkers en dwergkwee — Eeen flinke weide vol bijzondere soorten van de meidoorn, vogelkers en dwergkwee. Rechtsonder: de oogverblindende bijenmagneet ipomoea tricolor en rechtsonder een koolwitje op de inheemse Heelblaadjes (Pulicaria dysenterica).

Goede naambordjes

Ik ben onder de indruk van de vele verschillende meidoorns en vogelkers, zoiets vind je niet snel ergens anders. Fantastisch is ook dat alle planten en bomen goed zijn gedetermineerd en naambordjes hebben. Dat maakt het zoek-0 en speurwerk leuker in een botanische tuin. En ook krijg je goed inzicht in de wisselwerking en het belang daarvan tussen bepaalde soorten, bomen, heesters en kruiden.

En dan die tropische kassen, wow, ze zijn sierlijk, van alle 12 kassen meet de hoofdkas (kas A) 60 meter in lengte en 23 meter in hoogte. Ook zijn ze wat plomper, van recentere architectuur. Het art-deco-paviljoen is een van de grootste ter wereld. Plek zat voor allerlei tropische bomen dus, sommige begroeid met epifyten, lianen en andere klimmers en met een tropische plantenweelde daaronder.

Tropische kassen botanische tuin berlijn — Jungle fever in de kas en de ontzagwekkende schotelbladeren van de beroemde Victoria-lelie.

Twee Victoria’s

In de kassen staan planten en bomen uit vrijwel alle (sub)tropische streken. Meest bijzonder en al decennialang de grootste attractie is de Victoriakas (kas O). In de zomermaanden bloeien hier de indrukwekkende reuzenwaterlelies, de Victoria Amazonica en de Victoria Cruziana. Deze plek is zo bijzonder, dat je niet gek moeten opkijken als fotomodellen (ofwel Instagramsters met hun oma als fotografe) aan de rand van de vijver poseren voor een uitgebreide shooting.

botanisch museum berlijn — Wie er oog voor heeft treft in het Botanisch Museum ware pareltjes natuurhistorie.

pilzberatung — Pilzberatung. Met je paddestoel op consult.

Observeren en verwonderen

Even lunchen op het mooie terras dat uitziet op een klassieke, bijna koninklijke hagentuin en waterpartijen. In de middag breng ik nog een bezoek aan het botanisch museum, dat in het park ligt. Niet voor iedereen weggelegd misschien, en een beetje ouderwets, maar toch interessant voor natuurvorsers, plantkundigen, botanische speurneuzen en wetenschappers. Die treffen er talloze fossielen, natuurvondsten, simulaties, modelstructuren, herbaria, laboratoria en een botanische bibliotheek.

Ik observeer allerlei bijzondere details. Ik houd wel van zulke musea. Niet modern met knopjes en schermen, maar gewoon vitrines en uitstallingen met mooie dingen om naar te kijken en je over te verwonderen.

bloemen in de geurtuin — V.l.n.r. enkelbloemige dahlia, gele helenium, ijsbloem (Delosperma cooperi) en kokardebloem (Gaillarda).

Bevoelen en besnuffelen

Als ik terugloop naar mijn fiets, bewonder ik nog even de tastzintuin en de bloementuin, de Duft und Tastgarten. Met planten die befühlt en beschnuppert mogen worden, oftewel bevoeld en besnuffeld. Omdat ze de tastzin aanspreken door hun zachtharige bladeren of juist stekelige doorns, of de geurzin met een aantrekklijke of juist opmerkelijke geur.

Ik haal mijn fiets van het slot en stel mijn navigatie in. Ineens hoor ik het verkeer buiten over de straat razen. Oja, ik ben midden in een drukke metropool. Ik was even alles om me heen vergeten…