NATUURDWALEN * Ons land is vlak, dus dramatische bergen zijn ver te zoeken. Maar we compenseren dat gemis volledig met onze wolkenluchten. Schilders gebruiken ze al eeuwen als hun muze. Ontdek de beste plaatsen voor ‘cloudspotting’.
Inuits hebben een naam voor alle soorten sneeuw. Wij voor onze wolken. We noemen ze schaapwolken, aambeeldwolken, stapelwolken, bloemkoolwolken. En er zijn zoveel meer vormen: je kunt dieren, draken en heksen herkennen.
Iets met koude lucht
Waarom zijn de wolken zo bijzonder in ons land? Dat heeft te maken met koude lucht uit de zee die tegen de warmere landlucht botst. De beste dagen voor het spotten van imposante wolkenluchten is wanneer regen en zonneschijn tegelijkertijd zijn voorspeld zijn, onze weerman noemt dat ‘wisselvallig’. Wees dus geen doetje, trek je regenjas aan en ga wandelen voor de beste uitzichten.
Wolkeninspiratie van Van Ruisdael, Mesdag, Weissenbruch en Voerman
Mid 17de-eeuwse schilder Jacob van Ruisdael was de eerste kunstenaar die zich met name richtte op de lucht in zijn landschappen. Hij schilderde indrukwekkende en wolkenluchten.
Later schilderden impressionisten zoals Hendrik Willem Mesdag, Jan Hendrik Weissenbruch en kunstenaars van de stromingen Cobra en de Haagse School ook dramatische luchten.
Jan Voerman senior, een schilder die de hemel boven en langs de rivier de IJssel bewonderde, beweerde dat zijn ziel door de wolken werd weerspiegeld.
Engelse wolken door Constable
John Constable – gedateerd op 3 augustus 1824, olieverf op papier.
John Constable schilderde begin 19e eeuw wolkenluchten in zijn eigen land. De Nederlandse landschapsfotograaf Saskia Boelsums maakte werk geïnspireerd op Constable. Zij liet zich inspireren door de dynamiek van de oude schilder. Ze schrijft: “Je door iemand laten inspireren, betekent voor mij dat je goed kijkt naar de manier van werken van een schilder en dan de aspecten die je aanspreken toepast in je eigen werk. (…) Je kunt bijvoorbeeld de manier van kijken of de compositie proberen te doorgronden, maar je kunt ook heel praktisch proberen jezelf de penseelvoering en het gebruik van licht en donker eigen te maken.”
“Aan de schetsen van Constable zie je hoe moeilijk het is om wolkenluchten en het weer te vangen in een tweedimensionaal beeld, in het platte vlak van een schilderij of foto. Hij heeft regelmatig met een ruige kwast en in één beweging de vorm van de wolken op het doek gesmeten. Die drang herken ik heel goed, want ik heb ook regelmatig het gevoel dat ik die wolken wel in mijn foto’s wil krassen. Zijn olieverfschetsen en aquarellen hebben een prachtige dieptewerking. En de kracht, de beweging en de dynamiek in zijn schetsen zijn geweldig. Je krijgt als kijker het gevoel dat er een woeste stormwind over het land brult, ijskoude hagel in je gezicht striemt, dat er verzengende lichtstralen vanuit de wolken naar de aarde bliksemen. Die beleving zoek ik ook in mijn foto’s.”
Tips voor het spotten van de beste wolkenluchten
1. Radio Kootwijk
Wandeling: 12 kilometer, aangegeven met rode borden, vanaf Radio Kootwijk, een natuurgebied van Staatsbosbeheer. Deze route voert over de mooie heuvelachtige heidevelden, die een breed uitzicht op het landschap en de hemel daarboven bieden.
2. Overveen
Langs de kust zijn de wolken altijd enorm. Schilder Jacob van Ruisdael kwam uit de nabij gelegen stad Haarlem en kreeg zijn wolkeninspiratie in deze regio.
Wandeling: Parkeer je auto op Koevlak, Zeeweg 12 in Overveen. Vanaf hier lopen verschillende wandelingen door het Nationaal Park Kennemerduinen, een groot duingebied. De wandeling met de blauwe palen leidt uiteindelijk naar het Noordzeestrand. Er is een uitzichtpunt waar je de wolkenlucht in 360 graden kunt spotten.
3. Wieringerwaard & Afsluitdijk
Het noordoostelijk deel van Noord-Holland laat fantastische wolkenluchten laat zien. Locatie-aanraders zijn de Wieringerwaard en de Afsluitdijk.
4. Flevoland
Tussen de voormalige zeeën en meren toont Flevoland overal machtige bewolkte luchten. Het polderland is supervlak met bijna alleen landbouwgrond, dus de lucht lijkt er breder en wijdser, zoals een groot bioscoopscherm. Maak een fietstocht om de wolkenshow te bewonderen.
Tip: gebruik de knooppunten om je eigen route samen te stellen.
5. Noordpolderzijl
Overal langs de Waddenzee is er een overvloed aan enorme wolkenluchten te zien ‘in 360’. Zoals hier in Noordpolderzijl, gespot tijdens een wadlooptocht.
6. Waddeneilanden
Op Texel zag ik boven de duinen en zee opzienbarende wolkenpartijen.
7. Ach, eigenlijk overal
Zelfs op de snelweg kun je geweldig wolken spotten, of na de regen in een plas weerspiegeld! Wat is jouw favoriete wolkenspotplek?
9. Via hashtags
Er zijn zelfs hashtags voor wolkenluchten in Nederland, je treft de mooiste foto’s met #dutchskies.
10. Musea
Als het dan echt slecht weer is, kun je in een museum naar wolkenluchten kijken:
- Jan Voerman Museum in Hattem
- Frans Hals Museum in Haarlem
- Mauritshuis in Den Haag
- Rijksmuseum in Amsterdam
- Boijmans van Beuningen in Rotterdam
- Panorama Mesdag in Den Haag
De Britse schilder William Turner staat ook bekend om zijn wolkenluchten. Het enige werk van zijn hand in Nederland is te zien in De Fundatie in Zwolle.
Over de hele wereld in de grotere musea met klassieke kunstcollecties, bevinden zich enkele Nederlandse wolkenschilderingen in de collectie. Zoals het Louvre in Parijs, de Hermitage in Sint-Petersburg, het Museum voor Schone Kunsten in Houston of Philadelphia en de National Gallery in Londen.