Zo start je een zaaiclub voor een bloementuin

SLOW FLOWERS * Organiseer eens je eigen zaaiclub. Samen zaaien en samen kweken is zoveel leuker en makkelijker, plus budgetvriendelijk! Ik leg je uit hoe je dat kunt aanpakken.

Richt bij aanvang van het nieuwe tuinseizoen eens een zaaiclub op. Dat kan met vrienden, familie, tuingenoten of zelfs Instagram-volgers. Het is een soort Sinterklaassurprise-feest, maar dan met zaden en planten. Je regelt circa 20 mensen die in het voorjaar een zakje zaad kopen en gaan zaaien en de zaailingen vertroetelen tot plantje. Vervolgens komen ze bij elkaar om die uit te wisselen.

Zo krijg je ten eerste voor één zakje zaad 20 verschillende planten, en ten tweede een hoop groene kennissen.

Daarnaast is de lichte sociale druk om het kweken tot een goed einde te brengen best fijn. Ook hoef je je per seizoen slechts te focussen op één zaaigewas – als je wilt. Verder leer je nog eens wat nieuwe soorten kennen.

Ik organiseerde afgelopen jaren zelf een zaaiclub vanuit mijn tuin Verderland en vertel je hoe dat werkt.

Het idee

Enkele jaren geleden hoorde ik voor het eerst over het verschijnsel ‘zaaiclub’. Voor een interview voor het blad Groei & Bloei sprak ik twee mensen die zoiets organiseerden in hun eigen regio. Het idee is als volgt: doe een oproepje in je omgeving of op sociale media en vraag mensen lid te worden van je zaaiclub. Ik besloot dat te doen met een soort promotiefilmpje op mijn Instagram-account, waarin ik mensen vroeg of ze wilden meedoen.

Benadruk meteen in je allereerste berichten nadrukkelijk dat aanmelders zich écht committeren en noem de bijeenkomstdata meteen vanaf het begin.

Samen komen

De eerste datum kan een online bijeenkomst zijn. In mijn geval was dat zo, want de deelnemers kwamen van de Veluwe tot Den Haag en zelfs Vlaanderen. De tweede datum was bij mij op de tuin en bedoeld om de opgekweekte plantjes uit te wisselen.

Ervaren tuiniers én beginners

Er meldden zich verschillende soorten tuiniers aan. Zo waren er ervaren en gedreven deelnemers met echt groene vingers. Die hebben een kas en zaaien al jaren. Zij kiezen graag bijzondere soorten. Maar er waren ook beginners bij, die gingen voor de all time favourites cosmea of afrikaantje. Op deze manier kom je aan planten waaraan je zelf nooit (of niet meer) had gedacht, of waarvan je het bestaan niet eens wist. Heel verrassend. En beide groepen vonden dat leuk. Het gaat om het plezier.

Inmiddels ben ik zelf ook lid van een zaaigroep van de lokale Velt-club en daar worden meer moestuinplanten gezaaid en ook de wat meer bijzondere soorten. Dat komt omdat het vaak mensen betreft die al langer (ecologisch) moestuinieren.

*Past de buit nog wel in de auto of de fietsmand?* *Je kunt natuurlijk ook gewoon met de kruiwagen komen.*

Ontmoeten maar

Ik tuinier met Verderland op ondernemerstuin Un Bietje Groen in Tilburg. Daar hebben we alle faciliteiten om een groep te ontvangen. Want reken maar dat er op de ruildag mensen met vele kratten en potten aan komen sjouwen en er een hoop verkeer en rumoer is.

Wij deden het verschillend:

Eerste jaar: tien deelnemers kregen een eigen plek op het terrein waar ze hun planten konden uitstallen en de tien anderen liepen daar met hun kratje in een kruiwagen of karretje langs.
Tweede jaar: alle kratten in een rij naast elkaar en vervolgens ‘shoppen’ zonder te betalen 😉

Die bijeenkomst in mei is ontroerend. Dan zie je alle plantjes bij elkaar die iedereen zo toegewijd gezaaid en opgekweekt heeft. Een enorme voorraad. Sommige planten zijn al flink groot. Of er blijkt iets mislukt, of de plantjes blijken nog piepklein. Dus in de praktijk zaait iedereen daarom meerdere soorten, want je wilt zeker weten dat je straks met iets voor de dag kunt komen. Dus mensen komen uiteindelijk met meer dan de aanvankelijke 20 planten naar de verdeelbijeenkomst.

Zorg voor gezelligheid op de ruildag met koffie. Leden kunnen zelf wat bakken bijvoorbeeld. Een cateringcollega van mij had van tevoren een betaald lunchpakket aangeboden aan de deelnemers. Daar maakte vrijwel iedereen gebruik van.

*Zaai zelf een of twee soorten en neem 20 andere planten mee naar huis.*

Clubcommunicatie

Door het jaar heen wisselden we in een Whatsapp-groep berichten uit. Zo stimuleer je elkaar en leer je van elkaars manier van zaaien, voer je discussies over de ideale zaaigrond, over het wel of niet verspenen, of direct zaaien in de volle grond. En later gaat het over de groei van de planten en nog later over wat te doen met de oogst.

Sommige zaaiclubs komen nog een derde keer bij elkaar. Dan vertellen ze elkaar hoe de planten het gedaan hebben. Of enkele leden gaan tussentijds bij elkaar in de tuin kijken. Dan zie je jouw plantje staan bij al die anderen. Het grappige is, bij de een doet-ie het goed en bij de ander niet.

TIPS voor de organisatie van een zaaiclub

Vooraf

Begin met werven van leden in januari, met een uitnodigend filmpje, mailtje, of bericht op je socials.
Meld vanaf het eerste moment duidelijk steeds de twee data: de eerste (eventueel online) bijeenkomst eind februari/begin maart en de tweede fysieke ruildag medio mei. Meld ook duidelijk in welke plaats je bijeenkomt. Het is belangrijk dat alle leden beide data kunnen én dat ze de plek kunnen bereiken.
Kies een thema, zoals ‘eetbare bloemen’ of ‘bijzondere groenten’ of ‘verrassend eetbaar’ of ‘fleurig en kleurig’ of ‘blije bij’. Ik wilde verder dat iedereen biologisch zaad zou gebruiken, want zo tuinier ik zelf.
Op de eerste online bijeenkomst volstaat het dat iedereen zich voorstelt en kort vertelt wat-ie gaat zaaien en waarom.
Maak na de eerste bijeenkomst direct een Whatsapp-groep. Dat communiceert in de praktijk het snelst en makkelijkst.

TIP Je kunt ook een kids-zaaiclubje (ernaast) doen: planten als siererwt, pronkbonen, goudsbloem, afrikaantje of zonnebloem zijn dan bijvoorbeeld geschikt.

Op en na de ruildag in mei

Nodig alle leden uit om bij de koffie zichzelf voor te stellen en te vertellen over hun zaai-ervaringen. Dat levert hilarische of herkenbare verhalen op.
Laat iedereen de potjes labelen met plantnaam en kweker. Eenmaal thuis of in je tuin weet je na zo’n drukke dag niet altijd meer wat het ook weer was en van wie.
Wij hadden goodiebags op tafel uitgestald – ook van tevoren gemeld – waar leden nog wat extraatjes voor de anderen instopten: zaadzakjes, gehaakte bloemen, plantaardige mestkorrels, lieve kaartjes, bloembollen, een boekje.
De bijeenkomst en de planten sloegen enorm aan en er in de appgroep werd daarna levendig (maar niet buitensporig) uitgewisseld. Daardoor bleef het animo zo groot, dat de meeste deelnemers zich weer hebben opgegeven voor dit jaar, maar er ook wat mensen afzeiden en bij kwamen, zo gaat dat. Dat belooft opnieuw veel zaaipret en uitkijken naar de ontmoetingsdag en de nieuwe planten.

Na de ruildag

Laat iedereen meteen de tips over het verzorgen in de gezamenlijke appgroep zetten.
Stimuleer de groep het hele seizoen, door af en toe te vragen hoe het gaat en foto’s te delen, mensen haken daar dan zelf op in.
Mocht je nog een (na)zomerbijeenkomst of tuinbezoek willen organiseren, betrek dan bij de organisatie enkele leden, of laat leden vrij dit zelf onderling op te pakken.
Peil in december/januari of er voor volgend seizoen weer animo is.

Ervaringen van Zaaiclub Verderland

Tamira: “Ik vond het een mooi concept: zaai te veel van één plant en loop aan het einde van de rit weg met heel veel verschillende planten. Ook gewassen die je nog niet kent of zelf nooit zou planten. Het zaaien verliep bij mij moeizaam, want mijn pepers kiemden bijna niet. Als je kweekt voor anderen is dat leuk, maar ook stressvol, want je wil kunnen leveren. En om op 15 mei iedereen met z’n planten te zien was zo tof! Veel verschillen. Veel nieuws. Erg gezellig. Veel om over te praten. Volgend jaar doe ik weer mee.”

Françoise: “De zaaiclub leek me een nieuw avontuur. Ik rommel wat aan in mijn tuin, zaai elk jaar, maar niet altijd met goed resultaat. Ik ben het dan weer vergeten water te geven, of op tijd in de tuin te zetten. Maar door voor anderen te zaaien en te gaan ruilen, moet je bij de les blijven! Ik koos dus vooral niet te moeilijke zaden, die het op mijn vensterbank zeker zouden doen. Ik vond het best spannend, dat ruilen, al die ervaren mensen met kassen en grote tuinen, maar uiteindelijk heel inspirerend. Uiteindelijk ging ik ging niet alleen met planten naar huis, maar ook met verhalen. Zo worden de planten als vrienden. En zo belandden er voor het eerst goudsbloemen uit eigen tuin op de salade, samen met viooltjes en Oost-Indische Kers, een feestelijk verschil. Ik kijk alweer uit naar volgend jaar: de voorpret, de spanning of alles opkomt, het ontmoeten en ruilen en de verrassingen vervolgens voor in je eigen tuin. Verder is het fijn om clubgenoten te volgen op Instagram, ook daar doe je weer inspiratie op om met elkaar de wereld een beetje groener te maken.”

Sofie: “Ik had nog nooit van een zaaiclub gehoord, maar het leek me een toffe manier om mensen te leren kennen met passie voor planten en zaaien, en ook om nieuwe soorten planten te leren kennen die ik nog nooit had gekweekt. Ik hou van tomaten, dus ik koos ‘dancing with smurfs’, die zeer makkelijk groeit en veel vruchten draagt. Voor iedere tuinier makkelijk om te kweken, want ik wilde de drempel laag houden. Ik kwam erachter dat nu ik voor andere zaaide, ik het met meer aandacht deed, zodat iedereen sterke en gezonde planten had. Om op 15 mei iedereen met z’n planten te zien was super! Ik kende al wat mensen via Instagram, zag ze nu in het echt. En de passie voor tuinieren sprong er bij iedereen af. Het leek precies op een winkeltje, iedereen kon gaan shoppen om plantjes te ruilen. Ik heb thuis de meeste planten direct in de grond gezet. Niet alles heeft het overleefd door het slechte zomerweer. De roma-tomatenplant was eind juli gesneuveld door phytophtora. Maar veel andere planten, bijvoorbeeld de indianenaardappel en boomspinazie, maar ook borage en viooltje, deden het super. Volgend jaar ga ik zeker weer meedoen. Ik heb al een idee welk plantje ik voor iedereen wil opkweken. Het geeft me veel plezier, ook de Whatsappgroep om te zien hoe iedereen de plantjes verzorgt en oogst.”

Jessica: “Als je voor anderen plantjes opkweekt voel je wel een lichte druk: het moet goed gaan, op tijd zijn en voldoende voor iedereen. Maar zo’n zaaiclub voelt als Sinterklaas, wanneer je met een krat vol moois aan het einde van de middag weer naar huis gaat. Ik kwam echt springend thuis.”

Jeanine: “Wauw, één keer zaaien in ruil voor een aantal verrassende groenteplanten vanuit biologisch zaad! Dat sprak me aan. Ik koos voor een rode puntpaprika die ook goed buiten kan. Achteraf was het niet zo’n best jaar voor warmte minnende planten als paprika….3. Zaaien verliep goed maar was wel heel spannend of er voldoende gezonde planten zouden gaan groeien. Wat extra zaaien was de oplossing. De bijeenkomst was echt overweldigend, om iedereen trots te zien sjouwen met zijn opgekweekte planten. Alle planten van de zaaiclub hebben een plekje gekregen in mijn moestuin en hebben het goed gedaan. Ik verwonderde me over de bloei van de okra, over de enorme opbrengst van slechts één plant van de boerenteen en over de augurk. Veel van deze – voor mij – eerstelingen gaan zeker terugkomen volgend jaar.”

Esther: “Wanneer je zakjes met zaden aanschaft, zitten er vaak zoveel zaden dat je ze zelf niet tijdig gaat gebruiken. Dus ik was direct erg enthousiast ze met anderen te kunnen delen. Er kwamen mooie nieuwe experimenten uit voort, dus ik ga volgend jaar weer meedoen. Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Ik zou het ook interessant vinden om dan eens bij toerbeurt elkaars tuinen te bezoeken.”

Ook lezen over zaaien en slow flowers: