Een stap terug met de omgekeerde bucketlist

DUURZAME LIFESTYLE * Al een poos ben ik bezig met mijn bestedingsgedrag op alle fronten te minderen en sowieso met minder genoegen te nemen. Of… spreek ik nog wel van ‘minder’? Het is ánders. Anders in het leven staan, andere dingen belangrijk vinden. Bezittingen, reizen en vrije tijd anders invullen. Ik las het boek Een stap terug van Arjan Mulder en dat inspireerde me een omgekeerde bucketlist op te stellen.

Als ik iemand hoor vertellen over een weekendje Valencia (Porto/Rome/Dublin), dan kan ik diegene helaas geen ‘fijne vakantie’ meer wensen, sorry. Ik gun iedereen een fijn weekend in een leuke stad, maar voor een paar dagen op-en-neer voor een onnatuurlijk lage prijs naar een verre bestemming, dat is naar mijn idee verschrikkelijk passé.

Heb je een beloning nodig?

Je hebt er waarschijnlijk hard voor gewerkt, vind je, en je ‘mag jezelf dus belonen’ met een vliegtrip, een tas of een paar schoenen. Maar wat voor baan heb je dan? Een baan waarbij je werkgever van je wil dat je er op gezette tijden bent, je best doet volgens beoordelingscriteria met jaarlijkse gesprekken voor hopelijk een onsje meer salaris en je ondertussen hopelijk geen burn-out, maar wel een promotie oploopt? Je reikhalzend uitziet naar weekenden en vrije dagen of een sabbatical. Wat voor leven is dat?

Jaaa jaaa… ook ik was ‘fout bezig’

En ja, ik vloog ooit ook de wereld rond, en kocht kleding bij de vleet. Ook ik rende mee in de systeemwereld, zoals dat heet. Tot ik inzag: ik word gebrainwashed door bedrijven die aan mij willen verdienen. Zowel werkgevers, opdrachtgevers, als bedrijven die mijn kleding, voedsel, hypotheek, auto en vakanties produceren. Ik ben gehersenspoeld door ouders, docenten, economen, politici, bazen en bepalers die vinden dat groei, geld het allerhoogste is wat je kunt bereiken. Omdat ze dat zelf zo hebben geleerd. Ik ben geïndoctrineerd door marketingafdelingen die mij van alles willen aanpraten, eerst een schuldgevoel/complex/probleem, waar zij vervolgens de oplossing voor hebben met hun product of dienst.

Inhalen!

De lockdowns zijn voorbij en we waren toen zó zielig, alles wat we destijds niet konden, mogen we nu inhalen, zo komt het op me over. De terrassen zitten barstensvol, restaurants met een vaak schaamteloos armoedig menu zijn toch volgeboekt, de winkels liggen vol met grotendeels onnodige spullen en supermarkten hebben voor driekwart schappen vol ongezonde producten die op de lange termijn ziekmakend zijn. Op de rommelmarkt en in de kringloopwinkel zie je het failliet van de consumptiemaatschappij je tegemoet tetteren: nog prima spullen die we hebben vervangen door andere prullaria die we ons hebben laten aansmeren, omdat we het zagen op televisie, in de folder, bij de buren of als verleidelijk kassakoopje. De vliegtuigen ronken weer over de stad. Ons emobrein en reptielenbrein en bovenal: onze consumentenreflex boden geen weerstand.

Dat is dus de oude economie.

Tijd voor wat nieuws! De Betekeniseconomie. Dat betekent dat we de dingen gaan omdraaien: we gaan leven en werken om welzijn te verwerven, en niet meer de ouderwetse ‘welvaart’ nastreven. Dat laatste heeft er namelijk uiteindelijk toe geleid dat we moeder Aarde tot slaaf maakten, haar uitbuiten, haar uitputten. Dat kan niet eeuwig doorgaan. We krijgen steeds vaker te maken met natuurrampen, klimaatvluchtelingen, zoönosen, virussen, tekorten in voedsel en veiligheid. Uitsterving van diersoorten. En zo bedreigen we onszelf.

Een stap terug

Een stap terug is het recente boek van Arjan Mulder, al eerder schreef ik over zijn boek over hoe je ‘met nietsdoen de wereld kunt redden’. Zijn recente boek gaat precies over het onderwerp waar ik het hierboven over heb.

De auteur schrijft: “We denken in rechten en in nemen.” Met onze ecologische voetafdruk bereiken we steeds eerder Earth Overshoot Day, de dag waarop we ons deel van de Aarde al hebben verbruikt met al onze uitgaven, productie- en vervoersbewegingen. Dat is ergens in maart/april al in België en Nederland. Het armere Indonesië is hekkensluiter in december.

“Als mens zijn wij kortzichtig en stevenen we zo al consumerend af op ‘code zwart'”, aldus Arjan Mulder. “We hebben geen klimaatprobleem maar een gedragsprobleem”, zegt hij. We zijn als mens arrogant. Ons wordt ontevredenheid, bezorgdheid en angst aangepraat om economische groei aan te jagen. Arjan Mulder zegt: we moeten terug naar de levensstandaard van 1970. Dat is 52 jaar terug in de tijd en een een hele stap. Laat een beetje welvaart schieten voor heel veel welzijn. Het idee is: de groeidoctrine loslaten. En ook het geloof dat techniek en wetenschap alles zullen oplossen.

Zelfhulpboeken in de versnipperaar

Het gaat om een herijking van de maatschappij, het anders inrichten van onze economie: naar kleinschalig, lokaal en circulair, naar regeneratieve landbouw, naar tevreden zijn met andere dingen.

“We moeten onze huidige arrogantie verruilen voor diepe existentiële verbazing”, schrijft Arjan. Ik vul dat in als: een diep verlangen naar een gelukkig, stressvrij verbonden leven van mens tot mens en van mens tot natuur. Noem dat zen, boeddhistisch, spiritueel. Ik noem het oer.

En dan kunnen alle zelfhulpboeken ook in de versnipperaar.

Leef klein en op gevoel

Arjan Mulder raadt aan: leef klein, meer op intuïtie en gevoel. Accepteer het leven in al haar facetten, ontdek de samenhang tussen alles. We zijn onderdeel van het ecologisch systeem op Aarde. Volgens de auteur voelt de westerse mens zich geen onderdeel van de hem omringende natuur maar onderwerper ervan. We denken nog te veel in termen van ‘wij-zij’ en concurrentie. We zijn te druk met ons eigen bestaantje zeker te stellen.

“We bijten ons vast in het beheersen van risico’s en creëren schijnzekerheden. De moderne mens is het vermogen kwijtgeraakt om intelligentie te zien in iets anders dan zichzelf en het eigen brein. Maar zoveel gaat buiten ons brein”, zegt Arjan Mulder. Hij wijst erop dat we ons als mens beter bewust kunnen worden van onze universele verbondenheid en alles omvattende afhankelijkheid. “Leef vanuit rust en acceptatie. Werk mét de natuur in plaats van ertegen. Met als beloning een leefbare aarde.”

“Het leven is een strijd en we vluchten in bezit, status en macht om onszelf te beschermen. De moderne mens is vanuit zijn ego-denken altijd in gevecht met die boze buitenwereld.”

Arjan Mulder in Een stap terug

Doof het consumptievuur

Het huidige welvaartsniveau vasthouden kan niet. Laten we de onzekerheid omarmen en eigen verantwoordelijkheid nemen. Stap uit de collectieve gekte. Doof het consumptievuur. Ga back to basic. Zoek bondgenoten. Ondersteun de natuur. Leer inter-zijn.

Vanaf bladzijde 129 in Een stap terug kun je een handleiding lezen om jezelf op een ander spoor te zetten.

Gegeven paard keihard in de bek kijken

Afgelopen week schreef ik op Linkedin een post over een bosje bloemen dat ik als klant van een bedrijf kreeg en waar ik niet blij mee was: lees hier waarom.

Ik zag het vanuit mijn plantaardige vakgebied als een bijdrage om mensen bewust te maken op één thema, binnen het enorme scala aan onderwerpen waarover wij als consumenten de komende tijd in de geest van de Betekeniseconomie gaan leren andere keuzes te maken en anders te denken.

Die post ging gigantisch viral. Deze heeft veel mensen de ogen geopend, of geïnspireerd, maar er zijn ook nog mensen die reageren: ‘maar je gebruikt toch ook stroom om deze post te schrijven?’ en dat soort bijzaken. Ja inderdaad, maar daar gaat die post dus niet over. Het gaat niet eens om die bloemen. Het gaat over bedachtzaam andere keuzes maken op élk gebied. En ik schrijf nu eenmaal niet professioneel over elektriciteitsvoorzieningen, maar over groen.

Een lezer begon over een chocolademerk dat je vaak als bedankje krijgt, dat niet fairtrade of biologisch is. Een andere lezer merkte op dat ik het boeket had kunnen weigeren – zoals hij ook de zoveelste giveaway als een bekende plastic waterfles weigert. Dat zette me aan het denken. ‘Refuse’ is een optie in consuminderen. Dat sprak mij aan: dingen die je niet wilt, nadrukkelijk weigeren als statement voor bewustwording. Dat voelt sociaal niet zo aardig, maar zet de gulle gever aan het denken. Daar moet je dus best moed voor hebben, want dat zal niet altijd in goede aarde vallen. Ik ga eens nadenken over hoe je vriendelijk kunt bedanken voor een cadeau en een gegeven paard dus wél in de bek kijkt. Tips zijn daarvoor welkom.

Ondertussen schreef Arjan Mulder me achter de schermen nog dit:

“Gevaar van elk voorbeeld dat je noemt: je krijgt om je oren met zaken die je dan óók moet doen, door veelal mensen die daar een excuus in zien om zelf niets te doen. Ik heb zelf ook besloten dat ik mens ben, geen heilige. Het constante gevoel te moeten verantwoorden is goed. Maar leven ook… Boeddha zei het al: de middenweg. Alleen is het midden niet wat mensen nu denken… De balans is helemaal weg.”

Omgekeerde bucketlist

Omdat ik voortaan minder ga wensen, en dus mijn wishlist er totaal anders uit komt te zien, dan die van jaren geleden, spreek ik van de omgekeerde bucketlist. De bucketlist met allerlei grootse wensen die je gedaan wilt hebben voor je lijf oud en stijf is, is voor mijn gevoel achterhaald, zoals ook vliegreizen.

Uitgangspunt is: ik wil gelukkig oud worden op een fijne wereld. Dat wens ik ook mijn geliefden toe, en alle mensen die zij liefhebben, dus uiteindelijk iedereen. Daarom probeer ik zo planeetneutraal mogelijk te leven, met een zo klein mogelijke voetafdruk. Alles wat ik doe, doe ik met aandacht.

• Vakanties vier ik in eigen land of vlakbij in Europa, met de auto, fiets, te voet of met de trein. Een vliegtuig zal ik niet zo gauw meer pakken.
• Spullen koop ik alleen als ik ze nodig heb, en dan in eerste instantie alleen tweedehands. Ik verkoop of geef weg wat ik niet meer gebruik. Als ik iets nieuws koop, onderzoek ik de levensduur en de milieu-impact. Ik overdenk mijn drang tot impulsaankopen en zoek de verleiding zo min mogelijk op (boodschappenlijstje in de supermarkt, niet te veel door de grootstedelijke winkelstraten lopen).
• Eten doe ik zo plantaardig en biologisch mogelijk, waar het kan lokaal geteeld of zelfs uit mijn eigen tuin. Eieren en kaas neem ik sporadisch, alleen als ik weet van welke scharrelkippen of geiten het komt, de eigenaar van de dieren ken en weet hoe die ermee omgaat. Uit eten ga ik zoveel mogelijk in restaurants met biologische en vegetarische/veganistische opties. Als ik word uitgenodigd voor een etentje, geef ik vriendelijk mijn voorkeuren aan, in de hoop dat daar rekening mee wordt gehouden.
• Maatschappelijk succes vertaal ik naar mijn bijdrage en impact op een betere wereld.
• Vakmatig geef ik mijn lezers, volgers en contacten inspiratie waar het betreft mijn onderwerpen en expertise. Ik doe binnen mijn invloedssfeer wat ik kan om de wereld de goede kant in te bewegen
• Weigeren zal ik dingen die ik niet wil hebben. Omdat ze bijvoorbeeld niet duurzaam zijn, een bedenkelijke herkomst hebben, of ze totaal niet nodig heb. Ik zal dit respectvol doen op een vrolijke wijze, zodat de gulle gever zich niet in zijn hemd gezet voelt.
• Rijk hoef ik niet te worden in de betekenis van veel geld op de bank. Wel wil ik mij rijk en gezegend voelen met mijn leven, mijn familie, mijn vrienden, mijn huis en tuin, mijn werk, mijn leefomgeving, de natuur en alle inspirerende mensen die ik ontmoet en de magische momenten die ik mag beleven.
• Repareren zal ik alle kapotte dingen die ik nog wil gebruiken, of ik accepteer dat er ergens een scherf of een stukje af is (that’s life), of laat ze door een vakman repareren
• Dromen zal ik van een leven met veel rust en aandacht voor het mooie.
• Wandelen en fietsen zal ik dagelijks in de natuur.
• Verpakkingen mijd ik waar het kan, of ik hergebruik ze minstens een keer, of vaker.
• Plastic ban ik waar het kan.
• Gezond wil ik zijn, dus ik zorg dat ik goed eet, beweeg en stressvrij blijf.
• Lief wil ik zijn, dus ik zorg voor mijn naasten. Lief ben ik voor mezelf, ik accepteer mijn zwaktes, mijn minder gelukkige momenten.
• Minderen zal ik, zo heb ik geen wasdroger, geen televisie.
• Mild ben ik voor mijn medemens. Ik wil positief inspireren in plaats van vinnig en verbeten te beleren. Ik snap immers dat ik verbonden ben met alles op aarde, van mier tot madeliefje tot medemens en maan.

En ik zeg niet dat ik heilig ben, of nooit eens een zijstap zal maken, of nimmer meer zal vervallen in het oude bekende, of mij nooit meer zal laten verleiden. Ook ik heb maar een reptielenbrein, heb emoties en zwakke momenten en mindere dagen. Maar ik probeer me ook daarvan bewust te zijn en dat te accepteren.

Meer lezen

• Hoe nietsdoen de wereld kan redden
• Geef mij geen gifboeketje meer