GROENE LEEFOMGEVING * Tijdens de lockdown zochten veel Nederlanders hun heil in de natuur: even de benen strekken en ontstressen. Sommige natuurgebieden liepen vol en de beheerders moesten optreden tegen de massa’s bezoekers. Toch hebben velen ontdekt dat een groene omgeving fijn is om ‘in te zijn’ en keren ze er vaker terug. Maar hoe gaan we met 17 miljoen potentiële bezoekers onze karige natuur fijn blijven beleven en leefbaar houden? Ik interviewde hierover recreatie-expert Goof Lukken, die vijf trends benoemt. “We gaan de Nederlandse natuur herontdekken op een nieuwe manier.”
De natuur in! Dat was tijdens de lockdown zo’n beetje het enige uitje dat kon, en dus gingen we met z’n allen massaal naar dezelfde parkeerplaats bij de bekende natuurgebieden, om daar te file-wandelen of -fietsen. Dat leverde op sommige plekken flinke stress op voor de beheerders, want die moesten daar ineens aan crowd control gaan doen.
Het mooie was, dat tijdens de lockdown veel mensen in de nabije omgeving natuur (her)ontdekten als fijne plek om even te ontspannen en ontstressen. Want inderdaad, groen brengt je tot rust, dat is al bekend, en konden velen nu ervaren. De ontdekking dat natuur zoveel biedt, zullen mensen hopelijk vasthouden. Maar hoe kunnen we met 17 miljoen mensen de natuur in blijven gaan in ons kleine land en ervan blijven genieten?
Ik legde deze vraag voor aan Goof Lukken, vrijetijdsdeskundige en trendwatcher op het gebied van vrijetijdsbesteding. Hij geeft les op Breda University als senior lecturer Attractions & Theme Park Management, Leisure and Tourism.
Schitterende heide om de hoek
“De mens wil terug naar de natuur. En wat een rijkdom, dat kan ook in eigen land. We hebben heel wat te bieden. Ik verwacht dat onze Nederlandse natuur herontdekken. Mijn studenten reizen de hele wereld over. Om hier in Nederland tot de ontdekking te komen dat op er op nog geen 3 kwartier fietsen een schitterend heidegebied ligt, dat sprekend lijkt op een natuurgebied ergens in den verre. Dat is een eye opener voor ze.
Maar, anders dan eerdere generaties, deze huidige generatie denkt veel bewuster na over de ideële kant van toerisme, over zingeving. Zij erkennen de nadelen van het overtoerisme, van bovenmatig vliegverkeer.”
Hoe gaan we dat in ons land in goede banen leiden en voorkomen we overtoerisme in de natuur, zodat ook deze toekomstige generatie kan blijven genieten van natuur en recreatiegroen in de buurt? Goof Lukken noemt daarvoor 5 trends:
Trends voor natuurrecreatie in Nederland
- Verschillende ingangen van een natuurgebied. “Beheerders van recreatiegebieden zijn al langer bezig met het managen van grote bezoekersaantallen, door natuurgebieden op meerdere plekken van toegangen en parkeerplaatsen – natuurpoorten – te voorzien. Dan gaan mensen zich meer verspreiden. Ook het aanbieden van verschillende routes vanaf verschillende plekken helpt.”
- Dwalen en zelf routes samenstellen. “De fietsknooppunten bestaan al een flink aantal jaren, nu komen daar over het hele land steeds meer wandelknooppunten bij. Daarmee kan iedereen zijn eigen route samenstellen en verspreid je mensen beter.”
- Bredere en andere paden voor verschillende gebruikers. “We kennen al jaren de ruiterpaden en mountainbikepaden, nu worden er ook steeds vaker ‘snelwegfietspaden’ voor wielrenners en elektrische fietsers aangelegd. En bredere fietspaden, waardoor je elkaar makkelijker kunt passeren. Je zou ook kunnen denken aan tijdszones op een dag: wielrenners in het weekend tot 11 uur, daarna recreatieve fietsers en gezinnen. Bij de tweede maasvlakte hebben ze stranden voor verschillende doelgroepen, voor hondenbezitters, kitesurfers, zwemmers.”
- Entreegeld vragen. “Misschien voor sommigen een brug te ver, maar de leefbaarheid én de natuurbeleving in een gebied kun je behouden door geld te vragen voor het bezoeken ervan. Dat kan met lidmaatschappen, parkeergeld of entreegeld, zoals dat al gebeurt bij Nationaal Park de Hoge Veluwe. Nadenken over natuur als attractie is in ons land betrekkelijk nieuw. Toch voorzie ik dat we in Nederland steeds meer de structuur van de Amerikaanse natuurparken zullen gaan zien, voor met name de grotere, bekendere natuurgebieden. Je betaalt entree, maar krijgt dan wel extra voorzieningen zoals lodges, horeca, toiletten, routes, goede informatievoorziening. Ik sluit niet uit dat je in de toekomst zelfs je natuurbezoek moet reserveren. In Amerika en Nieuw-Zeeland zijn er wandeltrails die je moet reserveren, en soms moet je er zelfs voor loten, zoals The Wave in Arizona. Op die manier kun je echt zorgen voor een beperkte belasting van de natuur, die we juist bezoeken omdat die fantastisch is, maar dat wil je dus ook zo houden, zodat iedereen ervan kan blijven genieten. De druk van de toerist op zo’n gebied is groot. In Oostende hebben ze een strandpas ingevoerd, puur om de bezoekers in goede banen te leiden. Dat heeft heel wat voeten in aarde gehad. Maar als je mensen goed faciliteert, dan zien ze ook waarvoor ze betalen.”
- Natuurbeleving in je directe woonomgeving. “Mensen willen vaker even een ommetje maken, meestal in de buurt. Daarvoor heb je een integrale visie op wonen, recreatie en natuur nodig. Dat wordt in Nederland op verschillende plekken al vormgegeven. In Vlaardingen hebben ze in de Broekpolder een stadspark bewust aangelegd met het oog op de verschillende soorten gebruikers. Dat is in verschillende zones ingedeeld om doelgroepen te spreiden. Er is een ingang via de ‘polderpoort’. Er is een sportcentrum, een mountainbikeroute, een speelbos en een zwemwater waar evenementen georganiseerd kunnen. In Werkendam, een plaats bij de Biesbosch, hebben ze gezorgd voor een integraal plan waarin ruimte is voor natuur, maar ook voor recreatie. Ook bij hoogwater kun je via loopvlonders, terpen en een uitkijktoren door het gebied struinen. Verder zijn er ideeën voor een drijvend bungalowpark. Door de natuur op andere plekken meer ruimte te geven, broeden er inmiddels zeearenden. Langs de rivier zijn meanderingen aangebracht, wat het landschap aantrekkelijker maakt voor mens en dier, en er is een scheiding gemaakt tussen verkeersstromen. Gemotoriseerd verkeer mag hoog op de dijk en fietsers en wandelaars op de lager gelegen paden.
- Groene stad. “Zelfs steden gaan zich ‘groen’ manifesteren om aantrekkelijk te blijven voor inwoners, maar ook bezoekers. Breda heeft bijvoorbeeld de ambitie de groenste stad van Nederland te worden, vooral vanuit leefbaarheid in de toekomst gezien. Dat betekent dat ze gaan zorgen dat de stad minder heet is tijdens hittegolven en dat regenwater wordt afgevoerd naar het grondwater tijdens hoosbuien. Daarom wordt er structureel meer ruimte gegeven aan groene oplossingen. Het autogebruik wordt teruggedrongen en zelfs de parkeerplaats van de hogeschool waar ik les geef, is nu een groen en bloemrijk park. En dan zie je ineens nóg wat gebeuren: omdat het een aangename plek is, komen er buurtbewoners gebruik van maken, en studenten en docenten zijn veel meer buiten te vinden dan eerst. Zo zie je dat groen ook op het gebied van sfeer, welzijn en sociaal contact een belangrijke toevoeging heeft. Dat biedt veel kansen.”
Heb je zelf ook een goed voorbeeld van een plek waar natuur en recreatie slim worden samengebracht? Laat het hieronder weten in een reactie.