Komend weekend ga ik meedoen aan de Eerste Nationale Bijentelling. Op 21 en 22 april organiseert Nederland Zoemt dit evenement om Nederlanders ervan te doordringen dat de insecten massaal uitsterven. Het idee is om een half uur in je tuin alle wilde bijen te tellen en de stand door te geven. Deze info wordt verzameld om in kaart te brengen waar welke wilde bijen worden gespot.
Wonen op het platteland, in een huis met een rieten dak, is ook accepteren dat er flinke zwarte spinnen in je huis kruipen en dat er enorme webben aan je gevel kleven. Dat er mieren, muggen, hommels, vlinders, wespen en allerlei bijen door je tuin vliegen. Maar mij hoor je niet gillen. Ik juich! Hoe meer insecten, des te beter.
Groot drama
Nou ben ik op zich niet zo’n spinnenhater, maar als er een flinke gitzwarte achtpotige op het plafond boven je bed zit, is dat toch even slikken. Toch mag ik blij zijn dát ze er nog zitten (al loods ik ze huiverend in een wc-papiertje of jampot naar buiten), want de insecten sterven massaal uit. “Groot drama”, noemt Natuurmonumenten het. “In amper dertig jaar zijn we driekwart van onze insecten kwijtgeraakt. De natuur verarmt in hoog tempo”, schrijven ze op hun site. Onderzoekers van de Radboud Universiteit in Nijmegen kamen eind oktober met dit schokkende bericht.
Hoe kan dat nou?
De oorzaken van die sterfte zijn: de intensieve landbouw, giffen en de uitstoot en neerslag van stikstof. Daardoor verdwijnen bloemen en raakt de bodem uitgeput.
Waar werken natuurorganisaties nu aan? Zij pleiten bij beleidsmakers en de agrarische sector om anders om te gaan met landbouw. “Die moet natuurvriendelijker, met minder uitstoot en meer aandacht voor bloemenrijke weides en bomen en struiken in het veld. Zo maken we ons landschap weer groen en gezond”, aldus Natuurmonumenten.
Maar ook zelf hebben we profijt van insecten. Want wist je dat:
• Het merendeel van de planten afhankelijk is van insecten om zich te kunnen voortplanten?
• Insecten essentieel onderdeel zijn in de voedselketen?
• Onze voedselgewassen (en dus ons eten) van bestuiving door insecten afhankelijk zijn?
• Insecten de voornaamste voedselbron zijn voor vogels en veel zoogdieren?
Ook een interessant weetje: er zijn zo’n 360 wilde bijensoorten in Nederland, naast de bekende honingbij die veelal door imkers wordt gehouden. Op de bijen wordt nu als eerste ingezet, om de iedereen zich te laten bekommeren om de dramatische insectensterfte. Van alle insecten zijn bijen het meest ‘mediageniek’. Ik vrees dat de ‘gewone man’ zich niet zo gretig voor zwarte spinnen zal inzetten.
Zelf in actie komen
Ik kan hooguit wat doen op mijn eigen stukje grond voor de wilde bij en andere insecten. Wat?
Voor mijn blog op Voetspot interviewde ik Diliana Welink. Zij is bijendeskundige en gaf de volgende tips:
- Zet bloemen in je tuin. Let er op dat dit open bloemen zijn, dus met een zichtbaar hart, zodat nectar en stuifmeel goed bereikbaar zijn.
- Kies inheemse (Nederlandse) plantensoorten.
- Zet bloemen bijeen, dan kunnen de insecten ‘hoppen’ van bloem naar bloem.
- Zorg dat je van april tot en met september bloei in je tuin hebt. In die hele periode zijn verschillende bijen actief.
- Hang of zet een insectenhotel neer, dat kun je kopen of maken. Besef wel dat maar 10% van de wilde bijen daarvan gebruik maakt.
- Als je onkruid wilt weghalen tussen je bestrating, doe dat niet met gif of een hogedrukspuit. Het merendeel van de wilde bijen nestelt namelijk in de grond en dan graag op een beetje kale warme plekken, zoals juist tussen stoeptegels. Je ziet dan een klein hoopje zand liggen.
- Wees sowieso spaarzaam met gif/onkruidverdelger, het is niet goed voor het ‘wildleven’ in je tuin en in de bodem
- Zorg voor plekken die een beetje kaal zijn, of houd ergens het gras heel kort: de bodem wordt op die plekken lekker warm en daar houden de bijen van: ze gaan er nestelen.
Planten-lijstje voor meer insecten en wilde bijen in je tuin
Mijn favoriete insectentrekkers die je in je tuin kunt zetten om wilde bijen en vlinders voedsel te bieden en te genieten van al dat geritsel en gezoem:
- Andoorn (Stachys)
- Bijenkorje (Prunella grandiflora)
- Bijenbloem (Phacelia)
- Dahlia (de ‘enkelbloemige’ soorten)
- Distels (wilde of de sierdistel/kogeldistel)
- Dropplant (Agastache)
- Ezelsoor (Stachys byzantina) > van de haartjes kunnen wilde bijen nestjes maken
- IJzerhart (Verbena bonariensis)
- Kattenkruid (Nepeta)
- Klokjes (Campanula) > daarin overnachten de mannetjesbijen
- Kruisdistel (Eryngium planum)
- Longkruid (Pulmonaria)
- Prikneus (Lychnis Coronana) > van de haartjes kunnen wilde bijen nestjes maken
- Salie (Salvia)
- Spiegeleitje (Limnanthes douglasii) > een laag geel bloempje dat een walhalla is voor insecten
- Vingerhoedskruid (Digitalis) > zo leuk om insecten hier in en uit te zien vliegen
- Vlinderstruik (Buddleja) > voor vlinders en bijen
- Munt (vele soorten)
Ook de vlier is een goede aanwinst voor wilde bijen, want die plant heeft een holle steel en daar kunnen ze in nestelen.
Heb je zelf nog een aanvulling op dit plantenlijstje? Laat het me weten.
TIP: bezoek een expositie over de wilde bij in jouw buurt
Op elf plaatsen in Nederland kun je een wilde-bijen-expositie bezoeken in het kader van Nederland Zoemt.
- Denekamp > Natura Docet Wonderryck Twente
- Den Haag > Museon
- Enschede > Twentse Welle
- Leeuwarden > Natuurmuseum Fryslân
- Leiden > Naturalis
- Maastricht > Natuurhistorisch Museum Maastricht
- Nijmegen > De Bastei
Rotterdam > Het Natuurhistorisch - Texel > Ecomare
- Tilburg > Natuurmuseum Brabant
- Utrecht > Universiteitsmuseum Utrecht
Ook in Leiden: de tentoonstelling Plant&Eter bij de Hortus Botanicus, waarin ook de bij een rol heeft.
Meer lezen over natuurlijk tuinieren
Het mag allemaal wat minder netjes
En: het boek Avontuurlijk Tuinieren! Voor iedereen die meer leven in de tuin wil, een basisboek voor beginners en gevorderden bomvol leuke inspiratie en tips en een simpel stappenplan voor je eigen tuin.
[…] Wilde bijen in je tuin […]