Avontuurlijk tuinieren in januari en februari

AVONTUURLIJK TUINIEREN * Tuinieren in januari en februari: het kan prima. In de eerste maanden van het jaar kan Koning Winter hevig de kop opsteken, maar net zo goed dient de lente zich al aan, als de eerste puntjes van krokus en narcis boven de grond uit piepen en er knoppen aan de takken zitten, of zelfs de merel al zijn eerste lied zingt. Ga zeker ook nu naar buiten om die kleine tekens van leven te ontdekken in je tuin.

Hoe kun je zoveel mogelijk genieten van je tuin? Wie elke dag in de tuin een klusje doet, verzet bergen werk in een week. Bovendien is het lekker om dagelijks door de tuin te wandelen, en even wat te doen. Zet daarbij al je zintuigen in: zaai, kijk, proef, ontdek, maak. Zo ervaar je wat er gebeurt in je paradijs, in elk seizoen.

Ik geef je wat klusjes en tips voor de komende maanden. Tuinieren in januari en februari kan namelijk prima.

Bewegen

• Bottelroos tot kniehoogte terugsnoeien, herfstframboos tot enkelhoogte terugsnoeien, druif en blauwe regen bijsnoeien (niet als het vriest). Bewaar de bottels voor de vogels.
• Laatste afgewaaide bladeren in de border of onder de heg vegen, of in de compostbak storten.
• Zeker bij droog en guur weer is het goed om potplanten en pas geplante bomen en heesters water te geven.
• Voeg tussen de planten compost toe, nu is er genoeg ruimte
• Vermeerder sneeuwklokjes na de bloei: wip met een riek een pol uit de grond en verdeel deze in stukjes met ongeveer 7 bolletjes. Plant ze een stukje uit elkaar terug.

Zaaien en planten

In de grond

• Zolang het niet vriest, kan er juist nu geplant worden, zoals fruitbomen en heesters.
• Er kunnen begin januari nog sieruien (Allium) de grond in. Voor komend tuinseizoen heb ikzelf een heleboel alliums in allerlei soorten en maten in de grond gestopt. Omdat het in mijn Drentse boerderijtuin flink kan waaien, zijn hoge soorten niet zo geschikt, ik heb nu tientallen kleine besteld.

Op de vensterbank of in de kas

• Voorzaaien: salie, afrikaantjes, tomaten en klokwinde.

Maken

Insectenbouwwerk

Vanaf maart gaan wilde bijen en andere insecten op zoek naar een nestelplekje. Maak dus in januari en februari je insectenhotel, met oude plantstengels, dennenappels en bijvoorbeeld gedoogde hortensiabloemen. Wil je een echt tuinornament maken, stapel dan een laag muurtje of bankje van bakstenen, stoeptegels en dakpannen. Zet hier en daar huislook in de gaten, dat oogt leuk, en de bloei ervan kan ook weer insecten aantrekken. Steek in de overige gaten holle stengels en takjes, wat ook nestelplekjes voor insecten kunnen worden.

Paadje

Deze periode is ook ideaal om tegel- of grindpaadjes of stapstenen aan te leggen, want je kunt nu overal goed bij.

Zaaien en oogsten

Groente in de border

Een aparte moestuin is niet altijd nodig. Sommige groenten kunt je nu her en der in de plantenborder zaaien. Ik had dit jaar in onze eigen voorjaarsborder sla en radijs gezaaid tussen de vaste planten die nog op moesten komen. Ging prima. Eind januari kun je al worteltjes zaaien, eind februari radijzen.

Ook kun je eind februari lenteknoflook en rabarber in de grond zetten. Die plant ik wel apart in mijn proef- en pluktuin, want de knoflookplant is minder fraai en rabarber wordt een enorme plant met grote bladeren. Die knip ik na de oogst in stukjes en strooi ik bij andere gewassen, want rabarberblad zit vol voedzame stoffen.

Voorzaaien onder glas of op de vensterbank, om straks in een moestuin(bak) te zetten: sla, snijbiet, rucola en rode biet en peterselie.

Bij wijze van experiment heb ik 1 januari wat tuinbonen in een kiemschaal gezet. Dat moet volgens de boeken eigenlijk óf in november of pas in het voorjaar, maar ik was het vergeten en dacht: give it a go.

Kruidenoogst voor warme gerechten

In de winter kun je rozemarijn, peterselie, salie en tijm oogsten, kruiden die pastasauzen en groentesoepen oppeppen.

Wild superfood: kleine veldkers

Kijk eens of je kleine veldkers ziet groeien. Dit eetbare wilde plantje komt nu op in vele tuinen. Het is een onopvallend groen rozetje met gelobde blaadjes. Als je eenmaal herkent, zie je het ineens overal. Je trekt het zo uit de grond door de penwortel te omvatten. TIP: was de plant met de wortel eraan, voor wat meer grip. Knip daarna de wortel af. De licht-pittige en frisse blaadjes zijn vitaminerijk en vol voedingsstoffen. Je kunt ze eten op brood, zoals je ook tuinkers gebruikt. Verder kunnen ze smoothies, kruidenboter of tuinkruidenpesto smaak geven.

Ook nu te oogsten: winterpostelein, vogelmuur en piepjonge brandneteltopjes.

Koken en bakken

Maak je voorraad op! Check je potten en vriezer. Fruit dat je hebt ingevroren of ingemaakt voor de winter, kun je nu in een toetje, taart of cake verwerken. Straks komt het voorjaar en de nieuwe oogst er alweer aan.

• Kwarktaart: proef de zomer met je ingevroren aardbeien, frambozen of bessen
• Stoofperencake: laat ingemaakte stoofpeertjes uitlekken, snijd ze in plakken of blokjes en roer ze door het cakebeslag, eventueel nog met een theelepel koekkruiden erbij.

Bewonderen: winterse bloeiers

Tuinieren in januari en februari? Er valt ook in deze periode behoorlijk wat bloei in de tuin te zien, en zelfs nog nu te planten:

• Nieskruid of kerstroos (Helleborus niger of orientalis – zie eerste foto hierboven). Lage plant met sterk blad en bloemen in allerlei kleuren: wit, geel, roze en paars. Sommige soorten bloeien van januari tot mei.
• Sneeuwbal (Viburnum bodnantense – zie derde foto). Heester met geurige roze of witte bloemen, houdt niet zo van snoei.
• Toverhazelaar (Hamamelis). Heester met geurige gele of rode franjes.
• Sneeuwklokjes (middelste foto).
• Winterzoet (Chimonanthus preacox), geurige warmgele bloesem.
• Skimmia.

Bij het tuincentrum of de supermarkt zijn nu de winterharde violen in de aanbieding, die geven toch een de nodige winterse vrolijkheid in potten bij de voordeur en op de tuintafel buiten. Het liefst zijn ze van biologiosche oorsprong.

Verse bloei op tafel

Een groepje kleinere vaasjes kun je vullen met takjes skimmia of blauwe druifjes. En misschien kan de toverhazelaar best een tak missen? De bloemen van nieskruid staan goed in drijfschaaltjes. Koop bollen van hyacinten die je ‘op glas’ kunt zetten, lees deze blog voor inspiratie.

Ontdekken

Het eerste lied van de merel

Ga naar buiten, ongeveer een uur voor zonsondergang. Grote kans dat je eind februari de merel hoort fluiten, vaak gezeten op een hoge tak of de nok van het dak. Jonge mannetjes bakenen daarmee hun territorium af. Tot ver in augustus kun je ze horen. Het is een van de mooiste en vrolijkste tuingeluiden.

Voederplank en vogelsnacks maken

Is het koud en guur? Of saai in de tuin? Lok dan vogels met een voederplank, die je liefst in de buurt van een raam zet, zodat je kunt genieten van een ‘vogelsoap’.

Haal bij de bouwmarkt een lange tuinpaal en tik die met een rubber hamer de grond in. Schroef daarop een houten bak, lade of deksel. Ook kun je een metalen schaal nemen, die kan in de zomer ook als vogelbad dienst doen. Vul de voederplank met vogelvoer, appels en gedroogde zonnebloemhoofden. Lees deze blog met een DIY voor plasticvrij vogelvoer.

Vogels tellen

Bied je genoeg vogelvoer aan in je tuin en hebben de vogels het weten te vinden? Doe dan mee met de Nationale Tuinvogeltelling in januari. Spot de vogels in jouw tuin. Leg een notitieblokje in de vensterbank en kijk eens welke soorten je waarneemt.

Oog voor detail

Teken van leven

Tuinieren in januari en februari zit ‘m in de details. In de winter lijkt de boel stil te liggen, maar toch is er stiekem al van alles in ontwikkeling. Welke tekenen van leven vallen je op?