AVONTUURLIJK TUINIEREN * Welke planten zijn futureproof? Het klimaat verandert. De zon is momenteel schroeiend heet. En voortdurend sproeien wil ik niet. Een paar planten in mijn tuin gaven het op. Wat te doen?
Wat een droogte, en hitte. Vorige zomers tijdens de hittegolven waren sommige planten er zo slecht aan toe, dat ik ze deels heb moeten snoeien of verplanten, omdat ze verschrompelden in de hete zon. Hortensia’s kregen bruine randjes, het gras werd grotendeels geel en krokant. Zaadjes die ik had gestrooid, ontkiemden niet.
Toch gingen sommige planten gewoon hun gang en groeiden fris en vrolijk door. De zwakke zieligerds gaf ik om de beurt wat extra water in de hoop ze in leven te houden. Maar ik wil geen kostbaar drinkwater verspillen.
Wat doen?
Het scheelt al een hoop als je de bodem mulcht. Dat betekent dat je die bedekt houdt met organische materialen, zoals schors- of houtsnippers, herfstbladeren, fijngeknipt snoeisel en cacaodoppen. Dat materiaal houdt vocht vast, het zorgt dat het bovenste laagje niet verarmt of zelfs wegwaait. Maar ook dan zijn veel planten nog steeds niet tegen brandende zon bestand.
Welke planten?
Welke planten kan ik dus beter in de tuin zetten als het klimaat inderdaad warmer en heter wordt? Welke planten kunnen lang tegen droogte en waar hoef ik me dus niet om te bekommeren in dit soort tijden?
De planten waar je nu aan kunt denken, hebben hun oorsprong uiteindelijk in Zuid-Afrika, de Canarische eilanden en Madeira of de landen rond de Middellandse Zee. Tuinontwerpers in Nederland houden daar in hun beplantingsplannen inmiddels al rekening mee. Ze gebruiken planten uit klimaten die net even wat warmer zijn dan het onze.
Mediterrane kruiden als tijm, rozemarijn, oregano en munt gedijen bijvoorbeeld goed in warmte. Maar ook hier hebben we enkele taaie rakkers onder de inheemse planten, zoals paardenbloem, klaproos, korenbloem, weegbree, margriet, kamille, kaasjeskruid, paardenbloem, zuring, perzikkruid, wilde grassen (mits niet gemaaid), hondsdraf, toorts, zilverschoon, kaardenbol en distel.
Plek in de tuin en bodemsoort
Goed te weten: elke tuin heeft z’n eigen microklimaat. Rondom een boom heb je meer schaduw en koelte, maar soms is het daar vanwege de boomwortels wel wat droger. Maar een border pal voor een muur op het zuiden wordt écht bloedheet. Zo ook een grotendeels betegelde tuin: daar kun je bij wijze van spreken een ei bakken in augustus.
Ook de bodemgesteldheid van je tuin is belangrijk. Zandgrond verwordt tot stof en klei tot keiharde brokken, maar houdt nog net even wat beter vocht vast.
Tips van de botanisten van het Natural History Museum
Bij het Natural History Museum in London waren enkele jaren geleden 3 grote plantenbakken gevuld met planten van de ‘Atlantic Islands’.
De botanisten daar gaven me een flinke lijst, de belangrijkste planten die in ons nieuwe klimaat gaan overleven zijn volgens hen:
- Canarische dadelpalm, de Phoenix canariensis
- Slangenkruid (Echium), zoals Echium pininana, Echium candicans en Echium wildpretii (TIP: ik zag zaden bij Vreeken’s Zaden)
- Digitalis (voorheen bekend als Isoplexis) zoals de Digitalis canariensis en de Digitalis sceptrum
- Wolfsmelk zoals Euphorbia mellifera en Euphorbia stygiana
- De klassieke vetplanten: verschillende soorten Aeonium
- Orchideeën van het geslacht Dactylorhiza
Download hier de Plantlijst van het Natural History Museum
Tips van de Botany Geek
In The Observer las ik een artikel van @Botanygeek James Wong. Hij tipte vaste planten die warmte en droogte kunnen verdragen, ik noem er een paar:
- Agapanthus – paarse bloemen, bijvoorbeeld de soort ‘Arctic Star’
- Kniphofia – vuurpijlploem – bijvoorbeeld de klassieker ‘Alcazar’ of de geelgroene ‘Green Jade’
- Gaura lindheimeri – Prachtkaars – die ik in mijn tuin heb, een beetje een springerige plant met rozewitte bloemetjes, leuk voor wat lucht in de border tussen andere planten
- Delosperma cooperi – IJsbloem, superleuk voor vrolijke bonte kleur laag bij de grond
- Iberis – laag plantje met witte bloemen
Gortdroog maar toch florerend
Zelf spotte ik nog op een aantal plaatsen in gortdroog Londen deze planten die het prima deden:
- Kardoen (Cynara cardunculus)
- Hongaarse Berenklauw (Acanthus hungaricus)
Bij mij in de tuin nog in goede staat, zonder water geven
- Akelei
- Allium – meerdere soorten
- Beemdkroon (Knautia arvensis)
- Bergamotplant (Monarda)
- Bieslelie (Sisyrinchium striatum)
- Brandkruid (Phlomis russeliana)
- Courgette
- Crocosmia
- Distels – meerdere soorten, zowel wild als ’tuindistels’
- Duizendknoop (Persicaria) – niet de Japanse
- Fijnstraal (Erigeron) – meerdere soorten
- Helenium
- Helianthus ‘Lemon Queen’
- Herfstasters
- IJzerhard (Verbena bonariensis)
- Kruisdistelsoort Eryngium agavifolium
- Lampenpoetser (Liatris)
- Lupine
- Pluimhortensia (Hydrangea paniculata) > geeft geen krimp, is frisgroen en staat weelderig in bloei
- Rozen – alle soorten, mits goed geworteld en ‘aangeslagen’ in je tuin
- Rudbeckia hirta ‘chocolate orange’
- Salie
- Scharlei
- Sedum
- Slaapmutsje (Escholtzia)
- Stokrozen
- Tomaten
- Venkel
- Vlinderstruik
- Zinnia’s
- Zonnebloemen
Absoluut niet meer in goeden doen
Wat er superslap bijhangt of écht het loodje legt:
- Astilbe
- Hortensia-soorten als de macrophylla en de fluweelhortensia (Hydrangea sargentiana) > een slappe vaatdoek
- Goudaardbei (Waldsteinia Ternata) > volledig verdroogd
- Kruiskruid (Liguaria dentata)
- Herfstanemonen
- Vrouwenmantel (Alchemilla mollis)
- Bepaalde ooievaarsbeksoorten in de volle zon
- Regenboogvaren
- Perzikkruid (bijvoorbeeld Persicaria amplexicaulis en microcephala)
Op zoek naar futureproof planten
Welke planten doen het bij jou nog goed ondanks de hitte en de droogte? Ik ben heel benieuwd, dus laat het me weten.
Ik kreeg inmiddels van verschillende tuiniers de volgende planten door:
- Kruisdistelsoort Eryngium agavifolium
- Vlinderstruik
- Druif
- Guldenroede
- Braam (tamme)
- Framboos
- Papaver
- Japanse wijnbes
- Juffertje-in-het-groen
Tip voor futureproof tuinieren
Meer en meer wordt tuinieren in het najaar belangrijk. Zet in oktober al planten in de grond, dan kunnen ze zich alvast settelen in de warme grond en krijgen ze gedurende de winter veel hemelwater om hun wortels mee te ontwikkelen en vast te zetten.
Sowieso is het belangrijk om nieuwe aanplant geregeld water geven – liefst in de ochtend als je veel slakken in de tuin hebt, die komen namelijk met name ’s avonds tevoorschijn.
Vergeet de lavendels niet. De standaard kunnen beter droogte en vorst hebben dan de vlinder lavendels. Pioenrozen doen het goed in mijn tuin net als klimop die doet het overal. Postelijn doet het goed. Maar ga je pagina voor de andere planten bewaren. Bij mij doet de herfst anemoon het heel erg goed. Droge grond, vol in de zon… En ik vergeet nog de rhododendron. Doet het geloof ik ook goed.
Ha Laura, dank voor je bijdrage. Inderdaad lavendel is ook een goeie, net als de andere aromatische houtige kruiden uit het Middellandse Zeegebied. Rododendron is juist absoluut geen hittebestendige heester, helaas, die houdt van vochtig en beschut bos. In de hete zomers van afgelopen jaren zijn ze op heel veel te zonnige droge plekken dan ook gesneuveld, helemaal bruin en dor. Ook herfstanemoon zag ik op diverse locaties worstelen in de hitte, maar misschien als ze toch wat beschutting hebben van omringende bomen, dat het wel gaat, maar als ‘hittebestendig’ zou ik ‘m niet willen betitelen/aanraden. Bedoel je met postelein de zomerpostelein, Portulaca oleracea? Klimop is inderdaad een die-hard, die kan een hoop hebben, maar is een bosplant (schaduw, vochtiger) van origine.
Wat wij al een paar jaar doen tijdens droge periodes is kraanwater wat we hebben gebruikt om je handen te wassen zonder zeep of het afspoelen van je groentes op te vangen en dit gebruiken om de tuin water te geven. Net als het eerste koude douchewater, Wij hebben geen mega grote tuin, maar het werkt super goed. Moet je alleen niet bij eetbare planten/bloemen doen de kans op besmetting met ongewenste bacteriën is iets groter. Fruit- of notenbomen is geen probleem als het water maar niet rechtstreeks op het eten komt.
Ha Sander, dat is een heel goede tip, dank dat je deze hier deelt.
Wat ik zelf nog doe is het eerste (koude) kraanwater van de douche in een gieter opvangen.
Groet, Katja