Dé bezienswaardigheid in de Londense Kew Gardens is de grootste Victoriaanse kas ter wereld, het Temperate House. Dit majestueuze roomwitte greenhouse met looks uit vervlogen tijden heeft een enorme facelift achter de rug. De afgelopen 5 jaar zijn tienduizenden elementen schoongemaakt of vervangen, is al het ijzerwerk gerestaureerd en zijn de glazen ruitjes volledig vernieuwd, zodat het zonlicht weer kan stralen op de zeldzame plantencollectie.
“It is not like it used to be”, zegt een hoogbejaarde heer aarzelend tegen zijn vrouw. Ze staan in de deuropening van de zojuist gerestaureerde Victoriaanse kas. Ja… dat klopt, maar het was wel nodig dat er hier werd verbouwd. Aan de andere kant van de tuin staat de tropische palmkas en daar zie je hoe het Temperate House ook ooit was: een roestige overvolle kas met een uit de kluiten gewassen jungle. Stiekem een stuk romantischer en avontuurlijker, maar op termijn onhoudbaar. Nu is de zeldzame verzameling planten weer veilig in de vernieuwde kas en behouden voor de komende generaties.
Zeldzame en bedreigde soorten
Na de 5 jaar durende miljoenenrestauratie is de kas sinds dit voorjaar weer open voor publiek in de Kew Royal Botanic Gardens. Het gebouw werd geopend in 1863 en biedt een onderkomen aan zo’n 1500 planten uit alle werelddelen. Die verzameling bestaat uit gematigd klimaat-planten (vandaar de naam temperate house), waaronder diverse zeldzame en bedreigde soorten.
Na de restauratie zijn die planten niet allemaal een-op-een weer teruggekomen, omdat ze eenvoudigweg veel te kolossaal of soms ook te oud of krakkemikkig waren geworden. Ze zijn vervangen door kleinere exemplaren, hun ‘broers en zussen’ ofwel nakomelingen, afkomstig van zaden, stekken en enten en andere kweekmethoden. Daardoor heerst in de oude kas toch een jeugdige sfeer, er mag weer gegroeid worden.
Laatste plant ter wereld
Het Temperate House vertelt verhalen over planten die Kew heeft gered en de reizen die ze hebben gemaakt om hier te belanden, soms als laatste plant in hun soort. In de kas staan bijvoorbeeld enkele bijzondere bomen.
Zoals de cycade Encephalartos woodii uit Zuid-Afrika, ook wel bekend als de ‘eenzaamste boom ter wereld’, want er lijkt geen andere soortgenoot meer op aarde waarmee hij zich kan bevruchten en voortplanten, iets wat deze boom nodig heeft. Een andere schat is de Dombeya mauritiana-boom, waarvan lang werd gedacht dat hij was uitgestorven in het wild. Maar… een medewerker van Kew trof er een aan in de hooglanden van Mauritius. Hij keerde terug met stekken, en Kew is nu de enige plaats in de wereld met deze boom in cultuur. Uit de bergen van Nepal komt Taxus wallichiana, die in het wild bedreigd wordt, omdat hij een belangrijk ingrediënt voor chemotherapie bevat.
Ook bijzonder is de Cylindrocline lorencei. Deze plant hebben ze weer tot groei weten te krijgen met microvermeerderingstechnieken. Zaad van twee laatste overlevende planten wilde niet op normale wijze ontkiemen, dus hebben laboranten via cellen in de zaden het proces op gang gebracht. Een soort in-vitro-plant dus.
De elegantie van een Victoriaanse kas
De kas is als gebouw ook absoluut bezienswaardig, net als zijn evenknie aan de andere kant van de tuin. De ontwerpen van deze 19e-eeuwse gebouwen zijn indrukwekkend: elegante bogen en lijnen, talloze glaspartijen, wenteltrappen: acrhitectuurfotografen kunnen hier ook hun hart ophalen. In de kleinere vijverkas, het Waterlily House, is de Santa Cruz-waterlelie te bewonderen, de Victoria cruziana samen met diverse tropische waterlelies.
De beroemde Britse tv-bioloog Sir David Attenborough, die het gerestaureerde gebouw dit voorjaar heropende, noemde de kas en Kew “Het belangrijkste botanische instituut ter wereld”. Toen hij nog een kantoorbaan had, kwam hij naar de botanische tuin van Londen om even op adem te komen in de groene long.
