Consuminderen, dat probeer je vast al. Maar doe je al aan Afvalminderen? Dat is de overtreffende trap ervan. Je leeft, kookt, baddert, eet en wast dan met zo weinig mogelijk afval. En vooral: minder wegwerpplastic. Je consumeert dan echt ánders.
Plastic minderen is een zoektocht en een omschakeling. Ik ben er schoorvoetend aan begonnen. En kwam erachter dat ik rigoureus anders moet gaan denken en handelen. En dat in alles plastic zit.
Ik schrok al wekelijks van onze baal huishoudelijk plasticafval. Ook volgde ik al een tijd het nieuws over de plastic soup. De zee en de natuur worden met wegwerpplastic vervuild, zeedieren en vogels stikken erin. Zie ook de BBC-documentaire Blue Planet II. Wij als mensen schijnen ook allerlei plastic binnen te krijgen in de vorm van nanodeeltjes oftewel microbeads.
Dus besloot ik mee te gaan doen met de ‘minderplasticbeweging’.
Plastic is overal
Alles wat je in de supermarkt, bouwmarkt of drogist haalt, is in plastic verpakt. Kaas, groente, broodbeleg, schoonmaakartikelen, beautyproducten, lampen, spijkers, batterijen.
Zelfs mijn wekelijkse haring van de viskar krijg ik mee in een plastic bakje, de uitjes zitten in een plastic zakje en de augurken in een plastic kuipje. Daaromheen, dat valt weer mee, zit een papieren zak. Die in een plastic draagtasje gaat. Dat ik gedachteloos aanneem.
Vuilniswagen per minuut in zee
Elke minuut belandt een vuilniswagen vol plastic in de oceaan. Greenpeace onderzocht in een groots onderzoek waar dat vandaan kwam. Duizenden mensen gingen in 42 landen op zoek naar zwerfplastic en de herkomst. Na 9 maanden en het tellen van zo’n 187.000 stuks afval konden ze noteren welke bedrijven het meest bijdragen aan de plasticvervuiling. De grootste veroorzakers van de plastic soep zijn: Coca-Cola, PepsiCo, Nestle, Danone, Mondelez International, Procter & Gamble, Unilever, Perfetti van Melle, Mars Incorporated, Colgate-Palmolive. En nog honderden andere multinationals.
Als je wat achtergrond wilt lezen, dan is deze longread van The Guardian een heel interessante.
Plastic minderen en uiteindelijk uit ons leven bannen, is nogal wat. Plastic is overal, want het is lichter en vele malen goedkoper dan de eerdere natuurlijke materialen. Het weggooien van dat bijna gratis materiaal werd lange tijd gezien als juist zo handig.
Dat idee begint nu bij consumenten te kantelen. Er zijn actiegroepen die in supermarkten demonstratief alle verpakkingen van gekochte producten in één keer massaal achterlaten bij de kassa, er zijn petities, er zijn opruimacties in steden en op stranden. Om overheid en bedrijfsleven te bewegen ons alternatieven aan te bieden. Maar ook zijn er consumenten die zelf al zo plasticvrij mogelijk proberen te leven en duurzamere oplossingen zoeken.
Inmiddels wil de UK wil ‘single use plastic’ (dus wegwerpplastic) voor 2042 uitfaseren, India gaat voor 2022. In Kenia is er al echt een verbod op plastic tasjes.
Verpakkingsvrij
In Londen ontdekte ik de verpakkingsvrije winkel The Source Bulk Foods, een Australisch concept. Aan Turnham Green Terrace 24 in de wijk Chiswick stap je een ouderwetse kruidenier binnen, maar dan met zelfbediening. Op planken en schappen staan tientallen glazen potten en bakken vol noten, muesli, pasta, suiker, meel, cacao en zelfs olie en azijn. Daar mag je zelf uit scheppen of tappen, vervolgens afwegen en het nummer van het ingrediënt op het zakje noteren. Bij de kassa wordt dat allemaal afgewogen en kun je je koopwaar in je eigen boodschappentas mee naar huis nemen. Dat scheelt een hoop plastic zakjes, bakjes en blisterverpakkingen. Ook fijn: omdat je zelf kunt bepalen hoeveel je neemt, kun je precies afwegen wat je nodig hebt voor een recept. Wat weer betekent dat je minder vaak met rare restjes blijft zitten.
In Berlijn stuitte ik op eenzelfde verpakkingsvrije zaak, Original Unverpackt. Naar eigen zeggen de eerste supermarkt ter wereld voor een ‘levensstijl zonder afval’. Je kunt er allerlei biologische, natuurlijke en duurzame producten kopen, met als doel met minder afval door het leven te gaan. Het is boeiend om in de webshop te neuzen: wat er allemaal wordt aangeboden. Het opent je ogen over de producten die je dagelijks gebruikt.
De Nederlandse supermarktketen Ekoplaza opende in maart en april een verpakkingsvrije pop-up-store in Amsterdam, het Ekoplaza Lab. Daar kon je 680 plasticvrije bioproducten vinden en uiteindelijk zelfs 1370. Dit was het begin van een plasticvrije beweging binnen de supermarkt, want de winkelketen werkt aan een ‘plasticvrij gangpad’ in elk filiaal. Nu kun je alvast letten op het keurmerk PLASTICFREE. De verpakkingen zijn dan van glas, metaal, papier of van biomaterialen. Ik keek op de site en zag verpakkingen die toch plasticachtig ogen, maar het folie en etiket daarvan mag bij het GFT-afval. Het is volledig composteerbaar materiaal, bijvoorbeeld gemaakt van plantenvezels, houtpulp, cellulose of melkzuur. Let op het kiemplantlogo of het OK Compost-logo.
Zero Waste Project
Laatst kwam het boek Het Zero Waste Project uit. Dat besloot ik te lezen om praktische tips te krijgen. Het is geschreven door twee zussen, Nicky en Jessie Kroon, die verhalen over hun eigen zoektocht naar een afvalloos bestaan. Dat lukt ze door verpakkingsvrij boodschappen te doen, slimme producten te kopen en anders te kijken naar hun leefstijl. Zij leven volgens het principe:
- Refuse (verpakkingen weigeren in de winkel),
- Reduce (zelf minderen),
- Re-use of recycle (hergebruiken)
- Rot (composteren)
Nou ben ik ben zelf van nature al een enorme hergebruiker, dus dat beheers ik al tot in de puntjes. Ook heb ik een composthoop en een bokashi-emmer. Maar nu… het Reduce- en Refuse-gedeelte…
Plastic minderen in de dagelijkse praktijk
Een echt serieuze zero waster zweert ALLE plastic af, zoals de schrijfsters van eerdergeboemd boek. Dat is wat. Dan zou ik ook mijn laptop, bureau, fleece-vest, tuinlaarzen en bezem moeten wegdoen. Om maar eens wat dagelijkse gebruiksvoorwerpen te noemen.
Het allergrootste probleem zit ‘m wereldwijd schijnbaar in het onnodige wegwerpplastic, de zogeheten disposables. Toch zullen ook andere voorwerpen met kunststof uiteindelijk cradle to cradle moeten worden geproduceerd, zodat alle grondstoffen weer hergebruikt kunnen worden. Productvormgevers houden daar steeds meer rekening mee.
Ik neem je mee in mijn dagelijkse uitdaging qua plastic minderen van de afgelopen maanden:
1. Boodschappen
Het linnen draagtasje behoort al tot mijn al standaard winkeluitrusting sinds je in winkels geen plastic wegwerpzakjes meer gratis meekrijgt.
Op het platteland waar ik woon, zijn er in de zeer directe omgeving geen winkels als Ekoplaza, Original Unverpackt of The Source, maar er zijn zeker markten, er wordt veel groente en fruit langs de weg aangeboden, er is een biologische boerderij op fietsafstand, plus ik heb zelf een moes- en kruidentuin.
Bij onze plaatselijke Albert Heijn ontdekte ik zowaar wasbare netjes onder de naam VersZakjes. Daarin kun je groente, fruit en broodjes afwegen, dus dan hoef je niet meer steeds een plastic zakje meer van de rol te trekken (overigens gebruikt mijn supermarkt zakjes die voor 90% van suikerriet zijn gemaakt). Die VersZakjes zijn dan wel weer gemaakt van kunststof. En helaas zaten er van die plastic labelhaakjes aan de kartonnnen verpakking, wat toch weer wegwerpplastic is. De kassabediende keek overigens of ze water zag branden toen we ze bij de kassa inleverden met groenten erin, maar rekende het toch goed, en af.
Verder: ik wil de volgende keer eens haring kopen en mijn eigen bakje geven. Eens kijken hoe de visboer dat vindt. Het is vooral díe schroom die je met overwinnen: dat knullige eerste schaap-gevoel. Weetjewat, ik vraag mijn man of hij dat eens als eerste wil proberen 😉
3. Eten onderweg
De hervulbare koffiebeker is een supermakkelijke eerste stap. Ik heb een bonte BambooCup. Deze is gemaakt van bamboe/maïs/melaminehars.
Daarnaast neem ik regelmatig brood mee onderweg. Dat gaat nu in een blikken lunchtrommel of in de grappige inpakflap Boc’n’Roll van het Spaanse merk Roll’eat.
4. Badkamer
Ook in de badkamer kun je een heleboel plastic minderen. Mijn eerste doe-het-zelf-project na het lezen van het boek The Zero Waste Project was ronde lapjes uit een dun geworden handdoekje knippen, die nu dienstdoen als oogwatje. De gebruikte exemplaren bewaar ik in een netje, dat eens in de zoveel tijd in de was gaat. Nou bespaar ik hiermee op een kwartaal 1 plastic oogwatjeshoesje, maar toch. Het belangrijkste: van zo’n kleine afvalverminderingsactie val je van het een in het ander: je ziet ineens dat alle make up is verpakt in plastic. En ook de remover zit in een plastic wegwerpflesje. Dat onderzoeken en vervangen wordt een volgende stap.
Verder koop ik geen flessen douchegel of shampoo meer. Dat heb ik vervangen door een klassiek stuk zeep en sinds een aantal maanden ook shampoo in vaste vorm, dus een blok haarzeep. Ik moet je bekennen: dat is wennen. Ik ben er nog steeds niet helemaal vaardig in. Je moet er steeds een stukje zacht, taai spul vanaf pulken en dat in je haar smeren, of eerst uitsmeren in je handen tot een smurrie. Kortom: je bent even bezig (en ondertussen verspil je weer water). Ook het bewaren van zo’n haarzeep bij de douche was een zoektocht. Ik doe ‘m nu in een plastic zeepdoosje, want dat werkt onder een douche beter dan een linnen zakje (wordt kletsnat) of een blikje (gaat roesten).
Tandenpoetsen zou je voortaan kunnen doen met een bamboe borstel. Maar mijn vertrouwde elektrische tandenborstel reinigt mijn gebit wel erg goed en stukken beter dan een handborstel… Maar vooruit, ik ga er een aanschaffen voor logeerpartijtjes en vakanties. En er zijn tandpastatabletten uit een glazen potje, kwam ik tijdens het schrijven van deze blog achter, die ga ik aanschaffen, want dat scheelt een sloot plastic tandpastatubes.
Daarnaast maak ik me enorm schuldig aan het feit dat ik daglenzen draag, die je dus na een dag weggooit. Ze zitten per stuk verpakt in een plastic unit. Daar ben ik ooit mee begonnen, omdat ik van maand- of jaarlenzen ooguitslag kreeg. Nu probeer ik een gulden middenweg te vinden door stukken vaker mijn bril te dragen. Waar overigens kunststof glazen in zitten.
Conclusie na een paar maanden plastic minderen
Al met al, voor een leven zonder plastic, zijn nog flink wat stappen vol schroom, uithoudingsvermogen, licht comfortverlies en inventiviteit nodig. Van mijzelf, van fabrikanten en van mijn ‘leveranciers’.
Ik ben nog maar net begonnen, en houd van nieuwe dingen leren. Dus plastic minderen is een mooie uitdaging. Alleen al het nadenken over al dat plastic om je heen, is een stap. Bij elke nieuwe aanschaf weegt nu de plasticvraag mee in de keuze tussen het een of het ander. Ook bij het wegdoen van spullen. Hopelijk gaan veel meer consumenten beginnen met plastic minderen. Dan kunnen wij samen producenten, winkels en horeca bewegen ons minder wegwerpproducten en plastic verpakkingen aan te bieden.
Op mijn blog voor het duurzame Voetspot geef ik een aantal beginnerstips voor leven met minder afval. Heb je zelf een goede tip: laat het me weten!
Meer lezen over afval en duurzaam leven op deze site
[…] Omdat ik schrok van ons afval, met name de hoeveelheid plastic, ging ik me verdiepen in ‘no waste’. Ik schreef er een uitgebreide blog over op mijn eigen site. […]