DUURZAME LIFESTYLE * Omdat ik ga verhuizen naar een huis met eindelijk weer een echte keuken, ben ik ook op zoek naar volwassen pannen. Omdat ik twijfel over de gezondheid van koekenpannen met een antiaanbaklaag, ben ik gaan uitzoeken wat ik nu het beste kan aanschaffen.
Vanaf vorig jaar heb ik tijdelijk gewoond op een adres waar ik kookte op een tweepits inductieplaatje en daar was kokkerellen een uitdaging. Inmiddels krijg ik binnenkort de sleutel van mijn nieuwe huis en daar heeft de huidige eigenaar vorig jaar een schitterende keuken in laten zetten, waar ik met plezier in kan kokkerellen en experimenteren. Zo blij mee! Ook heel content ben ik met de vaatwasser: dat scheelt weer handmatig afwassen en een aanrecht waar de borden en kopjes zich opstapelen, want mijn huishoudelijke discipline is niet zo groot, oei.
Eindelijk weer ‘s wat goeds in handen
Omdat ik tot nu toe een soort allegaartje aan pannen had verzameld uit de kringloop en wat krijgertjes van familie, wil ik eindelijk weer eens goed materiaal in handen hebben. Een van de eerste dingen die ik ga aanschaffen, is een fatsoenlijke, grote koekenpan. Nu ben ik vanuit verschillende hoeken gewaarschuwd voor de antiaanbaklaag van koekenpannen, maar zijn dat fabeltjes van gezondheidsfreaks, of is het wetenschappelijk bewezen? Als ik bezig ben met gezond eten, wil ik uiteraard ook een gezonde pan! In dit artikel van Gezondheidsnet lees ik dat je vooral moet zorgen dat je de pan niet te heet verhit, maar dat vind ik wat lastig te bepalen, ook dit artikel op duurzaamheidssite Het Kan Wel over verschillende voors en tegens van materiaalkeuze voor pannen is interessant. Het onderzoek dat de Consumentenbond deed, doet me besluiten te kiezen voor een stalen of gietijzeren gietijzeren koekenpan zonder ‘enge laag’.
Staal of gietijzer
Stalen koekenpannen zijn klassiekers. Vele chef-koks zweren erbij. Staal geleidt warmte goed, kan veel hitte aan, en zorgt dus voor een fijn bakproces. Verder is het een natuurlijk materiaal dat lang meegaat bij het juiste gebruik. Staal is ook wat lichter dan zo’n zware jongen van gietijzer, die had ik laatst in een kookwinkel in de hand en kon ik bijna niet behoorlijk tillen, dat leek me onhandig. Ook zie ik hier en daar een mooie koekenpan voorbij komen op internet.
Ik kook nu op inductie, maar in mijn nieuwe huis is nog een gasfornuis geïnstalleerd, dat ik te zijner tijd wil vervangen als ik van het gas af ga. Stalen en gietijzeren koekenpannen zijn geschikt voor kookplaten op gas, elektrisch, keramisch, halogeen & inductie, maar ook te gebruiken in de oven én op open vuur en barbecue, en die laatste opties vond ik ook een voordeel. Al moet je dan geen houten handvat kiezen.
Kom je bij gietijzeren en stalen pannen wel bij een nieuwe term waar ik nooit eerder van had gehoord: seasoning, oftewel: inbranden. Dat is de behandelmethode die de pan moet krijgen om lang mee te kunnen en niet aan te bakken. Sommige pannen zijn door de leverancier voorbehandeld met (eetbare) lijnzaadolie. Zelf kun je deze methode herhalen.
Seasoning oftewel: inbranden
Bij een gietijzeren pan: Was de pan voor het eerste gebruik goed met warm water. Droog goed en vet ‘m van binnen én buiten goed in met plantaardige olie die geschikt is voor verhitten. Verwarm de pan een half uur. Dan is de gietijzeren pan klaar voor gebruik. Gebruik de pan de eerste paar keer voor vettere voedingsmiddelen, zodat zich een natuurlijk patina ontwikkelt. Het kost enige tijd voordat de pan een natuurlijke antiaanbaklaag gevormd heeft.
Bij een stalen pan: Week de pan voor het eerste gebruik met een sopje van heet water met soda. Was ‘m af met een lauw sopje en afwasmiddel en droog de pan dan goed af. Vervolgens ga je je pan inbranden. Dat is best wel een klus, maar loont de moeite voor lang gebruik. Zet je je grootste kookpit op een hoge temperatuur op echt vuur, dus kook je niet op gas, doe dit dan bijvoorbeeld op een campingbrander of open vuur. Wrijf daarna de binnenkant in met een dikke laag plantaardige olie (geen olijfolie, die verbrandt, kies bijvoorbeeld voor kokosolie). Vet ook de buitenkant in. Verhit de pan totdat de olie gaat roken, maar laat de olie niet verbranden. Neem dan de pan van de warmtebron en laat ‘m afkoelen op een onderzetter die hitte kan verdragen. Reinig vervolgens de pan met absorberend keukenpapier en herhaal het hele proces 2 tot 3 keer. Droog de pan af en plaats hem terug op de warmtebron gedurende 2 tot 3 minuten. Hierna is de pan klaar voor gebruik. Je moet dan eerst plantaardige olie in de pan gieten en wanneer dit goed warm is kan er een gerecht in worden bereid. Gebruik een houten spatel of lepel.
Beide type pannen worden na langer gebruik donkerder van tint. Voor elk gebruik moet je ze je licht in oliën. Bewaar de pan op een droge plaats. Mocht er toch roest op komen, dan schuur je dat weg met een schuursponsje en olie. Hoe vaker de pan wordt gebruikt, hoe beter de natuurlijke antiaanbaklaag wordt.
Afwassen: toch met de hand…
En zo’n puur-metalen pan mag niet in de vaatwasser en was je zonder zeep, met de hand. Droog ‘m na gebruik ook altijd grondig af om roest te voorkomen. Dat is goed om te weten, met mijn haat-liefdeverhouding met de afwas…
Ook lees ik nog veel dat deze pannen vooral ideaal zijn voor vlees, maar dat eet ik al jaren niet meer… Ik bak wel graag een eitje of omelet – zolang ik nog niet helemaal vegan ben, of ik bak allerlei groenten en bijvoorbeeld zoete aardappelfrietjes in olie. Ik neem aan dat deze pannen daar ook geschikt voor zijn.
Jouw advies?
Wat zijn jouw ervaringen met gietijzeren of stalen pannen? Wat raad je mij als vegetariër-going-vegan aan?
Hoi Katja, Reken er wel op dat je mogelijk enkele pannen mogelijk moet vervangen als je overgaat van gas naar inductie. Op gas kunnen pannen wat kromtrekken door ongelijke verhitting, terwijl voor inductie een vlakke bodem nodig is. Bij mijn verhuizing, en daarmee overgang naar inductie, heb ik in elk geval een aantal pannen weg moeten doen. Ik geef toe dat dit wel eigenlijk de goedkoopste waren. De gietijzeren pannen doen het nog steeds wel!
Investeren in goede pannen is dus aan te raden.
Dankjewel voor de tip Leo, inmiddels ben ik alweer een huis verder en kook ik daar weer op gas, hopelijk binnenkort te vervangen voor inductie, even sparen…
Hoi, intussen heb je vast een pan, maar toch nog een tip :-). Wij hebben stalen pannen van De Buyer. Niet duur en je doet er een leven lang mee. Heel geschikt voor wokken en bakken, ze kunnen na het inbranden van de natuurlijke laag hoge temperaturen hebben. Krijg je toch een beetje roest, dan kun je dat gewoon afschuren en opnieuw beginnen met het opbouwen van de laag. Je moet er alleen tegen kunnen dat de pannen er onooglijk uit zien. Maar dat kun jij gemakkelijk denk ik :-). groetjes Pauline
Ha Pauline, dankjewel, door mijn verhuizing is de pan nog steeds niet aangeschaft, dus ik zal me verdiepen in jouw tip, want inmiddels ben ik gesetteld en heb ik weer zin om te gaan kokkerellen.
Voor beide is wat te zeggen. Gietijzeren pannen zijn ideaal voor sudderen, als hapjespan en koekenpan, omdat de warmtegeleiding ook in de wanden zit.
Bij een stalen pan is het materiaal dat in de bodem zit belangrijk, omdat deze de geleiding bepaalt. (zilver geleidt beter dan koper).
Ik zou zeggen: ga naar een goede kookwinkel en laat je daar voorlichten. (bijvoorbeeld in Goirle).
Stel vervolgens een pannenset samen die past bij jouw huishouden. (soms is dus twee kleine pannetjes fijner dan 1 grote en 1 kleine in een standaardset).
Overigens zet ik mijn stalen pannen gewoon in de vaatwasser, geen natuurlijke anti aanbaklaag daardoor, maar wel weer lekker schoon. Maar dat is persoonlijk.
Succes met de keuze.
Mijn gietijzeren pan gaat zeker niet in de vaatwasser en die heeft daardoor een natuurlijk laagje vet.
Ha Francoise, dank voor jouw uitgebreide adviezen! Ik denk dat ik 1 grotere pan wil aanschaffen voor als ik wat meer groenten te stoven heb, en ga eens even gewicht heffen in de winkel inderdaad 😉